Społeczeństwo / Idee / Historia

Przygody polskiej niepodległości i łódzki PRL. O nowych ser...

Chciałem tego uniknąć. Naprawdę. Bo to będzie post bezwstydnie autopromocyjny. Jak inaczej nazwać tekst, w którym o nowych seriach publikacji Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego będzie pisać członek ich rad redakcyjnych i...

[19.02.2018]
Dlaczego kochamy?

Seria Kim jest człowiek? wzbogaciła się o kolejną pozycję. Tym razem jest to książka autorstwa amerykańskiego filozofa Harrego Frankfurta, o przyciągającym uwagę tytule – Dlaczego kochamy? Chociaż o miłości powiedziano j...

[14.02.2018]
Polskie Antygony. Jak uczyć historii?

Kobieta „idąca na wygnanie za mężem z uśmiechem na ustach”, „zapierająca się siebie” strażniczka ojcowizny, kapłanka polskości – ecce femina. /Płacz Antygony/ Niektóre współczesne trendy historyczne, w tym uparcie ak...

[22.01.2018]

Rewitalizacja miast – lekarstwo na kryzys?

Miasta rozwijają się, rozrastają, ewoluują jak żywe organizmy. Nie wszystkie zmiany zachodzące w przestrzeni miejskiej kończą się jednak sukcesem. Czasem pojawiają się kryzysy, które jak choroba zaczynają „trawić” część ...

[18.01.2018]

Strzemiński, Kardaszewski i Zamek Królewski

„Oni nic nie rozumieją”- denerwował się Bolesław Kardaszewski, a jego zazwyczaj spokojna twarz mieniła się emocjami. Stan tak silnego wzburzenia był u profesora rzadkością. Dbał, aby niezależnie od sytuacji zachowywać an...

[15.01.2018]

Polegać na sobie

Powinniśmy nauczyć się dbać o siebie – niekiedy na przekór społeczeństwu, a na pewno na przekór tym zjawiskom, które obniżają wartość człowieka, jego samoocenę. Nie oznacza to jednak, że egoistycznie mamy skoncentrować s...

[12.01.2018]

Ośrodek przyjemności. Czy warto ufać instynktom?

Książka Kringelbacha tylko w części składa się z opisu badań nad zachodzącymi w mózgu procesami. Uzupełniona o liczne anegdoty, wchodząca na tereny antropologii i psychologii, praca ta pokazuje, jak ważną funkcję pełnią ...

[4.01.2018]

Episteologia Davida Hume’a. Nie, to nie literówka!

Los chciał, że najwybitniejszymi myślicielami piszącymi po angielsku w dobie Oświecenia byli nie Anglicy, lecz Szkoci. To spośród nich wywodził się przecież najważniejszy ekonomista epoki – Adam Smith, najznamienitszy pr...

[27.12.2017]

Zgoła nieświątecznie, czyli historie Polaków

Zacznijmy od definicji: naród to wytworzona w procesie dziejowym wspólnota o podłożu etnicznym, gospodarczym, politycznym, społecznym i kulturowym, przy czym istotę wspólnoty kulturowej konstytuuje wspólny język i religi...

[22.12.2017]

Sowiecka propaganda w podręcznikach dla dzieci polskich zesł...

Książka Albina Głowackiego to kompendium i pierwsze pełne opracowanie dające obraz polskojęzycznych wydawnictw książkowych w ZSRR, które były wydawane z inicjatywy Komitetu do spraw Dzieci Polskich w ZSRR (Kompoldietu). ...

[19.12.2017]

Marcin Luter: błądzący reformator

Ula Dzieciątkowska, redaktor inicjująca, która opiekowała się biografią Marcin Luter. Prorok i buntownik autorstwa Lyndal Roper napisała w nocie do książki, że mamy tu do czynienia „z bohaterem zdemitologizowanym, nie z ...

[13.12.2017]

Wojna o „święte miasto”

29 sierpnia 1897 r. Teodor Herzl zwołał pierwszy Światowy Kongres Syjonistyczny w Bazylei. Celem kongresu było przedyskutowanie postulatu stworzenia nowego państwa, w którym Żydzi stanowiliby większość obywateli. Obraduj...

[12.12.2017]

Naukowiec jako nauczyciel: aktualność poglądów Tadeusza Kota...

Dobra robota i sprawnie działająca państwo wymagają różnorodności. Tego, moim zdaniem, uczy właśnie Kotarbiński.

[3.12.2017]

Bóg ponad Bogiem – teologia Paula Tillicha

Teolog, zauważył Karlheinz Deschner, to jedyny uczony, który nie wie nic o przedmiocie swoich badań. Marny teolog chciałby teraz protestować. Najwięksi z nich jednak, natychmiast przyznaliby tym słowom rację. Prorok Iz...

[30.11.2017]

Marcin Luter zdemitologizowany

Przed wieloma laty Leszek Kołakowski zauważył, że z teoretycznego punktu widzenia w zasadzie wszystkie stanowiska, koncepcje, sposoby interpretacji, herezje itp. właściwe chrześcijaństwu ujawniły się już w pierwszych jeg...

[22.11.2017]

Narody, narody! Po diabła narody, stojące na drodze do szczę...

…napisał (i wyśpiewał) w ironicznych Limerykach o narodach Jacek Kaczmarski, szydząc tyleż z odradzających się na Starym Kontynencie u schyłku XX wieku nacjonalizmów, co z przeświadczenia części zachodnioeuropejskich eli...

[3.11.2017]

Myśleć o aktywności w sposób nieoczywisty

Dyskurs na temat aktywności realizowanej przez nas lub przez innych zawiera wiele słów, które wydają się nam oczywiste i zrozumiałe same przez się. Słownictwo codzienne, którym posługujemy się zarówno w sytuacjach potocz...

[28.10.2017]

Pytania o kolonializm

10 lutego 1899 roku na łamach „The New York Sun” ukazał się wiersz, którego autorem był Rudyard Kipling. Jego tytuł zabrzmi znajomo: Brzemię białego człowieka. Czas i miejsce publikacji nie były przypadkowe. Był to kolej...

[17.10.2017]

Wiem, co jem? Psychologia nadmiernego jedzenia i odchudzania...

Czy próbowaliście się kiedyś odchudzać? Tak? Zatem na pewno wiecie, jak trudno zacząć i jeszcze trudniej wytrwać. I znacie radość, gdy uda się schudnąć kilka kilogramów albo uczucie złości, gdy wysiłki idą na marne. Opró...

[12.10.2017]

Zbrodnie z łódzkiego podwórka

Także zbrodniarze tworzą mitologię miasta. Kto w Łodzi nie słyszał o Ślepym Maksie, rzekomym obrońcy uciśnionych, który kradł bogatym by oddać biednym? Ślepy Maks, właściwym imieniem Menachem Bornsztajn, był postacią aut...

[27.09.2017]

Informacja jako broń

Amerykanie mawiają, że „informacja to władza”. Jeśli tak, to powinniśmy się zgodzić, że dezinformacja stanowi świadomie i groźne nadużycie władzy. A gdy mowa o nadużyciach władzy niewielu może stawać w konkury z oligarch...

[21.09.2017]

Tragedia izraelsko-palestyńska

Zwyczajowo, gdy media mówią o „tragedii”, mamy przed oczyma śmierć lub cierpienie niewinnych ludzi. Tak rozumianych tragedii konflikt izraelsko-palestyński przyniósł wiele – szczególnie, choć nie jedynie, po prostu milit...

[5.09.2017]

Nowe spojrzenie na protestantyzm

Anthony Burgess, którego większość ludzi może kojarzyć jako powieściopisarza (Mechaniczna pomarańcza była jego dziełem), był także dość ciekawym i erudycyjnym eseistą. W jednym ze swoich tekstów napisał, że u kresu proce...

[28.08.2017]

Amerykański Hektor

Gdy myślę o amerykańskiej wojnie secesyjnej, zawsze przychodzi mi na myśl scena z filmu Przeminęło z wiatrem, w której kapitan Rhett Butler konfrontuje się z grupą patriotycznie (i prowojennie) nastawionych południowców....

[17.08.2017]

Nadreńska Unia Europejska. Couple franco-allemand trzyma się...

Wybór Emmanuela Macrona na prezydenta Francji i zdecydowane zwycięstwo jego frakcji w niedawnych wyborach parlamentarnych nad Sekwaną, jak się wydaje, na dobre przełamały falę populizmu, która przelewała się w ostatnim...

[24.07.2017]

Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec patologii społecznyc...

Na lekcjach historii niejednokrotnie słyszeliśmy o trudnej sytuacji i represjach, które spadły na Polaków po upadku powstania styczniowego. Mało kto miał jednak okazję dowiedzieć się, jakie skutki dla ludności zamieszkuj...

[17.07.2017]

Kim byli luddyści

Widmo luddyzmu Po Warszawie krąży widmo – widmo luddyzmu. Tak przynajmniej twierdzą dziennikarze i politycy, którzy postanowili zaangażować się w spór między taksówkarzami a Uberem. Nie wnikam w tym miejscu w istotę ko...

[11.07.2017]

Po ciemnej stronie miasta, czyli criminal tango po łódzku

Bezwzględni polityczni terroryści czy szlachetni bojownicy o społeczną sprawiedliwość? Pospolici mordercy czy zdesperowani bezrobotni? Porządni obywatele czy mafiosi? Uczciwi przedsiębiorcy czy oszuści? Ideowcy czy bandy...

[3.07.2017]

Kobiety niepokorne. Herstorie

Niedawno miałem okazję pisać w tym miejscu o książce Kobiety niepokorne…, pierwszej z serii „Oblicza feminizmu”. Teraz zarówno książka, jak i seria znalazły swoją kontynuację w wydanej przez Uniwersytet Łódzki pracy Kobi...

[14.06.2017]

Jak dzieci

Środki masowego przekazu, nawet jeżeli im nie wierzymy, jeżeli uważamy, że kłamią, mają na człowieka olbrzymi wpływ, ponieważ ustalają mu listę tematów, ograniczając w ten sposób jego pole myślenia do informacji i opinii...

[6.06.2017]

Historia czy pamięć?

Amerykański satyryk Christopher Buckley zaproponował kiedyś, aby każda kolejna administracja prezydencka włączyła w swój skład, obok sekretarzy obrony, stanu czy edukacji również sekretarza ds. historii. Jaka byłaby ...

[5.06.2017]

Pióra skrzydeł wolności

To było wielkie pióro ze skrzydeł polskiej wolności – takie, cokolwiek patetyczne podsumowanie wykładu o Józefie Mackiewiczu, który wygłoszony został podczas niedawnego warszawskiego spotkania, poświęconego temu wielkiem...

[31.05.2017]

Świadectwo czterech epok

Tak można scharakteryzować książkę Gdy otworzyli bramy, zaczęłam iść w stronę domu…, opublikowaną przez Wydawnictwo UŁ. Składają się na nią wywiady przeprowadzone przez Jacka Ladoruckiego z Joanną Muszkowską-Penson. W ok...

[16.05.2017]

„Kwestia robotnicza” wciąż aktualna

W chwili gdy piszę te słowa, dziennikarze i radni, historycy i aktywiści toczą spory o „dekomunizację przestrzeni miejskiej”. W praktyce sprowadzają się one do tworzenia i późniejszego omawiania list osób, organizacji cz...

[12.05.2017]

Kapela Jankiela

Jeszcze Polska nie zginęła, kiedy my żyjemy. W lipcu 2015 roku Jaś Kapela – poeta i publicysta związany ze środowiskiem Krytyki Politycznej, autor m.in. książki Dobry troll opublikował w sieci nagranie, które zatytułował...

[25.04.2017]

Co wy wiecie o Unii ?

…mógłby z politowaniem spytać polityków i dziennikarzy znad Wisły na początku XXI stulecia – parafrazując bohatera słynnych Psów – współczesny nam rodak, którego wehikuł czasu przeniósłby w okres ogólnokrajowej debaty po...

[24.04.2017]

Z pokolenia pomiędzy

Był przedstawicielem Pokolenia Pomiędzy. Nie należał do generacji warszawskich Wokulskich i Korczyńskich znad Niemna, którzy jako zapalna młodzież poszli w 1863 r. walczyć w powstaniu straceńców (miał wtedy siedem lat), ...

[30.03.2017]

W stronę zjednoczonej Irlandii

„Mamy przed sobą głodujący lud, nieobecne elity i obcy Kościół; a wszystkiemu temu ma zaradzić najsłabsza egzekutywa na świecie. To jest, w największym skrócie, kwestia irlandzka”. Tak w 1844 roku opisał sytuację na wysp...

[28.03.2017]

O niewolnicach, pijaństwie i modłach- nieznana Ziemia Obieca...

Łódź drugiej połowy XIX w. była już wielokroć przedmiotem badań poważnych naukowców, tematem dla drapieżnych, zaangażowanych społecznie publicystów i dziennikarzy; wreszcie natchnieniem dla pisarzy-noblistów i oscarowych...

[17.03.2017]

Współczesny ateizm

Ruse, który uznaje siebie za ateistę, pisze, że „u nowych ateistów wszystko jest zimne i smutne”. To, co im pozostaje, to właśnie humanizm pojęty jako dążenie do godnego życia oraz ulepszanie przez człowieka samego siebi...

[24.02.2017]

Niedokończona rewolucja

Obywatelski zryw o wolność czy sterowana przez zachodnich mocodawców ściśle zaplanowana akcja wymierzona w reżim Wiktora Janukowycza? Czym tak naprawdę był Euromajdan? W dobie wojny hybrydowej i szerzonej dezinformacji n...

[22.02.2017]

Już nie jest nudno!

Ale nudy! Tak do niedawna mógłby określić krajową debatę o polskiej polityce zagranicznej (a właściwie jej brak) profan spoza wąskiego kręgu specjalistów – dyplomatów, ekspertów w zakresie spraw międzynarodowych i polito...

[20.02.2017]

Życiowy egzamin

Zacznijmy nietypowo – od bilansu. Od 6 stycznia do 18 lutego 1981 r. – 44 dni akcji protestacyjnej, w tym 29 dni strajku okupacyjnego. Wielka ponadpartyjna koalicja strajkujących – od działaczy niezalegalizowanego Niezal...

[30.01.2017]

Historyk, polityk, chrześcijanin, wizjoner

Swym długim i barwnym życiem spiął pięć epok i dwa kontynenty. Urodził się w okresie rozbiorów w 1891 r. w Wiedniu „dobrego cesarza” Franciszka Józefa. W latach Wielkiej Wojny i tworzenia ładu wersalskiego wspierał zaraz...

[13.01.2017]

Komu jesień życia, temu wiosna możliwości!

Spotkały się w grudniu w Akademickim Ośrodku Inicjatyw Artystycznych w Łodzi. One cztery i rzesza tych, którzy chcieli słuchać o tym, że czas życia, powszechnie określany jako starość, może być okresem spełnienia, radośc...

[5.01.2017]

Forma faszyzmu

O potęga Formy! Przez nią umierają narody. Ona wywołuje wojny. Ona sprawia, że powstaje w nas coś, co nie jest z nas. Lekceważąc ją nie zdołacie nigdy pojąć głupoty, zła, zbrodni. Witold Gombrowicz Argumenty ad Hitlerum ...

[22.12.2016]

Kobiety niepokorne

Albert Camus napisał: „buntuję się, więc jestem”. Te słowa dobrze pasują do aspiracji współczesnej kobiety, która właśnie poprzez niezgodę, transgresję, odrzucenie normatywności może zająć właściwe miejsce w świecie pol...

[20.12.2016]

Empatia Downing Street czy perfidia Albionu?

Genezę i kulisy ustanowienia traktatowej ochrony Żydów i udział w nim dyplomacji brytyjskiej ukazuje najnowsza książka łódzkiego historyka Dariusza Jeziornego „Londyn wobec ochrony mniejszości żydowskich w Europie”

[1.12.2016]

Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o pracy w agencji towarz...

Prostytucja będąca powszechnym zjawiskiem („najstarszy zawód świata”), jest kojarzona ze społeczną patologią, czymś nagannym i niemoralnym. A gdyby tak odrzucić stereotypy, moralne oceny i przyjrzeć się funkcjonowaniu „...

[28.11.2016]

Czy można powiedzieć jeszcze coś nowego na temat ateizmu?

W kolejnej książce po publikacjach Richarda Dawkinsa i Daniela Dennetta poruszającej kwestię wiary i ateizmu wprost mówi się o tym, że nowi ateiści często zajmują się wyważaniem otwartych drzwi. Dlaczego ich zdanie mimo ...

[17.11.2016]

W bałkańskim kotle znowu wrze. Czy wybuchnie?

Zagajona w pewien deszczowy lipcowy poranek dziewczyna pracująca w nowo otwartym Muzeum Ludobójstwa w Sarajewie ze smutkiem w głosie wskazała, że już od dawna sytuacja nie była tak napięta. Pokój zdaje się być coraz bard...

[10.11.2016]

Bohaterski odwrót?

W toku ożywionej wymiany zdań z amerykańskim prezydentem Winston Churchill miał powiedzieć, że nie po to wybrano go na premiera, by stanął na czele „komisji likwidacyjnej Imperium Brytyjskiego”. Podobne odczucia mógł mie...

[2.11.2016]

Jak się kształtowała polska nowoczesność

W czasie gdy akcentuje się głównie destruktywną rolę walk rewolucyjnych, warto przypomnieć także o ich twórczej, a nawet wychowawczej roli. Nie tylko zwycięskie rewolucje, jak amerykańska czy francuska, mogą być źródłem ...

[25.10.2016]

Wywołany do tablicy czyli jeszcze o niemieckiej polityce his...

Ponieważ teza mojego ostatniego tekstu o polityce historycznej Berlina zwalniającej naszych zachodnich sąsiadów z odpowiedzialności za zbrodnie wojenne, polityce uznającej ich wręcz za pierwszą ofiarę pozbawionych narodo...

[17.10.2016]

Wielki gracz z madryckiego realu

To nie tylko dla historyków, bo możną ją czytać również jako krzepiący polityczny poradnik, który przekonuje, że można pogodzić pragmatyzm i prowadzenie realistycznej polityki z wiernością pryncypiom - wbrew cynikom i ko...

[29.09.2016]

Sukces paraolimpijczyków

Udało się! Polacy znowu w czołówce najlepszych na świecie. 10. miejsce w kwalifikacji generalnej i 39 medali (czyli jeszcze więcej niż cztery lata temu). Mnóstwo radości, niezapomniane przeżycia i trumf polskiego sportu!...

[26.09.2016]

Na marginesie rocznicy Września’39

Czy Hitler oszukał swój elektorat, wprowadzając dyktaturę? Wystarczyło przeczytać Mein Kampf lub broszury NSDAP, przyjść na nazistowski wiec, posłuchać wystąpień na temat demokracji i Żydów. Niemcy świadomie oddali głos ...

[1.09.2016]

Piguła, którą warto… przeczytać

Jerzy Giedroyc był chodzącym paradoksem, podobnie jak paradoksami okazywały się jego przedsięwzięcia. W II RP legalista, popierający przewrót majowy. Konserwatysta i liberał, broniący etatystycznej i prosocjalnej polityk...

[25.08.2016]

Godzina W: Pospolite ruszenie narodów

Warszawska Rzeczpospolita Powstańcza była - jak II RP - Rzeczpospolitą wielu narodów...

[1.08.2016]

Pokolenie nieudaczników?

Czy aby na pewno nie zapomnieliśmy, że to my, dorośli, dojrzali, doświadczeni jesteśmy w gruncie rzeczy odpowiedzialni za to, jakie jest młode pokolenie i jakie będzie w przyszłości?

[27.07.2016]

Quo vadis Klio?

Historyczny boom wydarzył się bez udziału większości kolejnych rządów, które zresztą traktują historię, a tym samym świadomość i kondycję intelektualną obywateli jak piąte koło u wozu

Nowa idea twórcy „Kultury konwergencji”

WTK 2018

Jesteśmy w EBSCO