Myśleć o aktywności w sposób nieoczywisty
Dyskurs na temat aktywności realizowanej przez nas lub przez innych zawiera wiele słów, które wydają się nam oczywiste i zrozumiałe same przez się. Słownictwo codzienne, którym posługujemy się zarówno w sytuacjach potocznych, jak i naukowych, staje się frapującym przedmiotem namysłu, kiedy zaczynamy zdawać sobie sprawę z tego, że występuje ono w określonych, powtarzających się, skonwencjonalizowanych zastosowaniach. Jean –Marie Barbier zwraca uwagę na to, że te rutynowo i niekiedy automatycznie wypowiadane wyrażenia stanowią istotne kategorie pojęciowe, w których myślimy i werbalizujemy nasze doświadczenia.
Barbier, poprzez zastosowanie strategii myślenia heurystycznego, proponuje analizę wyrażeń używanych zwyczajowo – stąd podtytuł książki: Konceptualizacje zwyczajowych pojęć. W efekcie jego najnowsza dostępna na polskim rynku wydawniczym książka, Leksykon analizy aktywności, zawiera analizę pojęć istotnych dla pojmowalności doświadczenia, jakie zdobywamy w toku różnorodnych aktywności. Propozycja analityczna Barbiera ma charakter transwersalny, co oznacza, że koncentruje się na analizie związków pomiędzy różnymi przestrzeniami aktywności takimi jak: „czynienie, robienie”, „myślenie”, „mówienie”, „komunikowanie”, które wykraczają poza przedmiot zainteresowania jednej dyscypliny czy też subdyscypliny naukowej. Autor w prowadzonej analizie poszukuje cech uniwersalnych aktywności, choć przyznaje się do inspiracji twórczością Barucha Spinozy, nurtów pragmatyzmu amerykańskiego oraz psychologii historyczno-kulturowej.
Jean-Marie Barbier zaprasza czytelnika do wysiłku analizy aktywności własnych lub też cudzych poprzez „uczynienie obcym tego, co bliskie”, czyli oddalenie się od rutyny myślenia o codziennych aktywnościach. W tym celu proponuje zestaw pojęć – kluczowych dla refleksji nad aktywnością człowieka – połączonych ze sobą swoistą siecią znaczeń, bo definiowanie jednych terminów odbywa się poprzez użycie innych. Barbier stwierdza, że opracowane przez niego pojęcia stanowią narzędzia konstruowania wiedzy na temat aktywności. W tym sensie Leksykon… to propozycja narzędzi do myślenia o myśleniu na temat aktywności.
Książa oprócz wykazu „pojęć zwyczajowych” zawiera również interesujące wprowadzenie, w którym autor prezentuje podstawowe założenia ontologiczno-epistemologiczne niezbędne dla uchwycenia oryginalności prezentowanej koncepcji, nazwanej transwersalną analizą aktywności. Ponadto publikacja zawiera cenne posłowie autorstwa Ewy Marynowicz-Hetki, które może spełnić funkcję swoistego przewodnika po Leksykonie…, w którym odnajdziemy m.in. propozycje „terminów startowych”, od których warto zacząć lekturę.
Barbier pisze do dwóch typów adresata: badaczy, nauczycieli, nauczycieli-badaczy oraz praktyków zainteresowanych problematyką aktywności. Zdaniem autora, posługiwanie się proponowaną przez niego koncepcją może służyć rozwijaniu dyskursu ukazującego pojmowalność aktywności, jak i rozwojowi intelektualnemu życia profesjonalnego.
Lektura Leksykonu… stała się dla mnie bogatym źródłem inspiracji badawczych, z którego wciąż na nowo „czerpię”, dokonując analizy narracji praktyków usytuowanych w polu pracy socjalnej.
Komentarze
Ten post dostępny jest także w języku: angielski