Martyna Krogulec

Martyna Krogulec

doktorantka w Katedrze Socjologii Polityki i Moralności UŁ
Więcej

Przez sztukę w głąb siebie – arteterapia dzieci i młodzieży

„Jedyna godna rzecz na świecie: twórczość,

A szczyt twórczości to tworzenie siebie.”

Leopold Staff

 

Współczesny świat stawia przed człowiekiem niezliczoną ilość wyzwań i wygórowanych oczekiwań, niekoniecznie dając mu narzędzia potrzebne do sprostania narzuconym wymaganiom. Zawrotne tempo życia, postępujący konsumpcjonizm, technicyzacja i (social) mediatyzacja społeczeństw skutkują coraz większymi zaburzeniami funkcjonowania i narastającym poczuciem wyobcowania, szczególnie wśród młodych ludzi. Niezrozumienie własnych emocji, brak wiary w siebie i kłopoty z relacjami interpersonalnymi to tylko niektóre problemy, z jakimi mierzą się w dzisiejszych czasach dzieci i młodzież. Nic więc dziwnego, że współczesne społeczeństwa zaczynają gorączkowo poszukiwać różnych ścieżek samopoznania i form rozładowania emocji.

Jedną z nich jest właśnie arteterapia (bądź też artterapia), czyli szeroko rzecz ujmując – terapia przez sztukę. Zgodnie z definicją Brytyjskiego Stowarzyszenia Arteterapeutów (The British Association of Art Therapists, BAAT) arteterapia jest formą psychoterapii (art psychotherapy), która przyjmuje jako podstawowy sposób komunikacji artystyczne środki i formy wyrazu. Arteterapia obejmuje więc obszary działań takie jak: terapia przez sztuki plastyczne (grafikę, malarstwo, rzeźbę), muzykoterapię, choreoterapię, teatroterapię, filmoterapię itp.

 
Chociaż sztuka towarzyszy człowiekowi od zarania dziejów, pozwalając mu na swobodną ekspresję i rozładowanie napięć, historia arteterapii sięga niespełna 150-ciu lat wstecz.

 

Znaczenie tej dziedziny dla zdrowia psychicznego jednostki dostrzegli pod koniec XIX w. dwaj francuscy psychiatrzy Ambroise Tardieu i Max Simon, natomiast sam termin (z ang. “art therapy”) po raz pierwszy został użyty dopiero w 1942 roku przez angielskiego nauczyciela, Adriana Hilla. Doniosłą rolę artystycznej twórczości docenili również tacy badacze ludzkiej natury jak Sigmund Freud, Carl G. Jung czy (na polskim gruncie) Stefan Szuman.

Współcześnie entuzjastów tej metody możemy odnaleźć wśród psychologów, pedagogów, terapeutów i innych specjalistów zajmujących się diagnozą, terapią i profilaktyką zaburzeń. Arteterapia znajduje zastosowanie we wszystkich działaniach o charakterze terapeutycznym, wychowawczym, profilaktycznym, a także edukacyjnym, zaś liczne badania i doświadczenia kliniczne potwierdzają tylko potrzebę jej stosowania. Niewątpliwym plusem terapii przez sztukę jest bez wątpienia szeroki wachlarz możliwości oddziaływania na jednostkę za pomocą różnych form artystycznych, ale jednocześnie to, co jest jej wielką zaletą, sprawiać może największe trudności – rosnące zapotrzebowaniena prowadzenie zajęć arteterapeutycznych sprawia, że istotnym problemem staje się przygotowanie osób prowadzących tego typu zajęcia.

 
Praktycy chcący wprowadzić elementy arteterapii do swojej pracy borykają się z wieloma wątpliwościami, dotyczącymi nie tylko wyboru obszaru działań, ale również konkretnych ćwiczeń.

 

Odpowiedzią na tego typu rozterki jest właśnie książka Wiesława Karolaka Arteterapia dla dzieci i młodzieży. Scenariusze zajęć zawierająca praktyczne wskazówki dla pedagogów, terapeutów i wychowawców. Jest to kolejna propozycja tego autora dotycząca problematyki terapii przez sztukę (inne publikacje to m.in. Arteterapia. Sacrum i profanum czy Arteterapia. Przygoda i porządek) i pierwsza skupiająca się wyłącznie na zastosowaniu tego rodzaju oddziaływań terapeutycznych u dzieci i młodzieży.

Książka składa się z dwóch części. Pierwsza ma charakter teoretyczny i wprowadzający – pozwala na poszerzenie i usystematyzowanie wiedzy dotyczącej arteterapii ze szczególnym uwzględnieniem jej zastosowania wśród młodszych grup wiekowych. Znajdziemy tu więc rozdział poświęcony ogólnemu ujęciu arteterapii – jej historii, rodzajom i współczesnemu statusowi, jak również informacje dotyczące praktycznego zastosowania tej formy terapii w pracy z dziećmi i młodzieżą.

 
Teoretyczne wprowadzenie przedstawia więc terapię przez sztukę jako odrębną dziedzinę wiedzy, posiadającą własną historię, specyfikę i metodologię, a nie, jak się stereotypowo przyjęło – jako sposoby prowadzenia zajęć.

 

Druga część publikacji zawiera szczegółowe scenariusze twórczej aktywizacji dzieci i młodzieży. Autor wyodrębnił tutaj trzy rozdziały: Zmysły, Cztery pory roku i Interakcje. Poszczególne scenariusze obejmują informacje odnośnie do przebiegu zajęć, czasu ich trwania, niezbędnych materiałów czy bibliografii. Ćwiczenia uzupełniono fotografiami przedstawiającymi wybrane realizacje, dzięki którym potencjalny czytelnik może nie tylko lepiej zrozumieć sens proponowanych działań czy wczuć się w atmosferę panującą podczas warsztatów, ale przede wszystkim mieć pewność, że zawarte w niniejszej publikacji scenariusze zalazły swoje praktyczne zastosowanie w pracy Autora.

Pomimo uwzględniania wymienionych wątków, niniejsza propozycja z pewnością nie wyczerpuje zagadnień na temat arteterapii i warsztatów edukacji twórczej, pozwala natomiast lepiej zorientować się wśród zagadnień teoretycznych omawianej dziedziny oraz stanowi punkt wyjścia do praktycznych zastosowań tej formy terapii w pracy z młodymi ludźmi. Z tego też powodu książka Arteterapia dla dzieci i młodzieży. Scenariusze zajęć może stanowić ciekawą propozycję dla pedagogów, metodyków, arteterapeutów, studentów kierunków pedagogicznych i pokrewnych, jak również innych osób, które poszukują prostych i atrakcyjnych metod pracy ze wspomnianymi grupami wiekowymi.

Pojawienie się kolejnej propozycji dotyczącej arteterapii jest pozytywnym wydarzeniem nie tylko dla osób korzystających z jej zasobów zawodowo, ale przede wszystkim dla uczestników tego typu warsztatów. Dobrze poprowadzona arteterapia może bowiem dawać nie tylko radość tworzenia, ale prowadzić do realnych zmian w obrębie wyrażania siebie i kształtowania inteligencji emocjonalnej, pozwalając głębiej poznać i zaakceptować własne „ja”.

 

Komentarze

Ten post dostępny jest także w języku: angielski

2.03.2020

Inne teksty tego autora

Emocje w zdjęciach zaklęte

Fotografie dostarczają informacji o miejscach, zdarzeniach i postaciach, które na nich utrwaliliśmy. Coraz więcej osób jednak zdaje sobie sprawę, że mogą one zwierać również niezmiernie ważne komunika...