Martyna Krogulec

Martyna Krogulec

doktorantka w Katedrze Socjologii Polityki i Moralności UŁ
Więcej

Okiełznać stres, czyli czego ważnego dorośli mogą nauczyć dzieci i młodzież

Szybko, dużo, mocno – to trzy określenia, które chyba najlepiej opisują realia współczesnego świata i wyzwania, jakie stawia on przed człowiekiem. Pospieszne tempo życia, wszechobecny konsumpcjonizm, nieustanna potrzeba rozwoju czy dążenie do perfekcji to tylko niektóre z czynników, z jakimi współczesna jednostka musi się zmierzyć w codziennym życiu.  

 

Sytuacji nie ułatwia również ogromna ilość bodźców docierająca do nas każdego dnia, powodując przeładowanie informacyjne. Nadmiar obowiązków, presja rozwoju oraz wyidealizowane wizerunki ludzi sukcesu, którymi zarzucają nas media, powodują, że coraz częściej czujemy się zagubieni we współczesnej rzeczywistości. Prowadzi to do coraz większego napięcia i frustracji, z którymi jednostka musi się mierzyć każdego dnia.

Pogoń za niedoścignionym ideałem powoduje, że współczesne społeczeństwo coraz bardziej skupia się na przyszłości, niemal zupełnie pomijając „tu i teraz”. Nieodłącznym elementem tej rzeczywistości jest stres, który towarzyszy nam prawie na każdym kroku: począwszy od sytuacji związanych z pracą, a skończywszy na momentach, w których moglibyśmy mieć czas dla rodziny czy „chwilę dla siebie”. O ile w pewnych sytuacjach tego rodzaju napięcie może być naszym sprzymierzeńcem i pozytywnie motywować do działania, to długotrwała ekspozycja na stres może wpływać destrukcyjnie na samopoczucie psychiczne i fizyczne jednostki.

 
Według badań GFK (Polacy a stres. Raport z badania ilościowego, Warszawa 2016) stres jest zjawiskiem powszechnym i blisko 98% Polaków i Polek deklaruje jego odczuwanie, z czego dwie trzecie mierzy się z tym uczuciem minimum raz w tygodniu. Te dane dotyczą wyłącznie dorosłych, jednak wbrew obiegowym opiniom, problem stresu dotyczy również młodszych grup wiekowych.

 

Chociaż wyzwania, z jakimi mierzą się dzieci i młodzież, dorosłym mogą wydawać się nieistotne czy wręcz banalne (wiecznie żywy mit beztroskiego dzieciństwa), to czy i w jaki sposób młody człowiek będzie umiał sobie poradzić z narastającym napięciem, może mieć poważne konsekwencje dla jego rozwoju i dalszego funkcjonowania. Okres dorastania bowiem to czas obfitujący w zmiany emocjonalne, intelektualne i fizyczne, które same w sobie nie należą do łatwych i przyjemnych. Doliczając do tego intensywne przemiany społeczno-kulturowe, rozwój technologiczny i przeformułowanie współczesnych systemów wartości, nietrudno zauważyć, że to, co pozoru dorosłym wydaje się błahe, w kontekście krótko- i długoterminowych skutków dla jednostki już takim nie jest.

Na szczęście w ostatnich latach wzrasta liczba rodziców, pedagogów i nauczycieli mających świadomość trudności, z jakimi mierzą się młodzi ludzie, w tym też problemu stresu. Co ważne, za tą świadomością idzie również aktywna chęć pomocy. Z wiadomych przyczyn nie da się wyeliminować zjawiska stresu z życia dzieci i młodzieży – zresztą uczynienie tego byłoby równie szkodliwe, co pozostawienie młodego człowieka z tym problemem samemu sobie. Ważne jest natomiast, aby od najmłodszych lat uczyć dziecko, w jaki sposób radzić sobie z napięciem i rozładowywać negatywne emocje, tak by nie miały one destrukcyjnego wpływu na jego funkcjonowanie.

 
Przydatna może okazać się książka Gabrieli Dobińskiej i Angeliki Cieślikowskiej-Ryczko Techniki i metody relaksacyjne w wychowaniu, edukacji i terapii. Scenariusze pracy z dziećmi i młodzieżą, zawierająca autorską propozycję opartą na wiedzy praktycznej i doświadczeniach badawczych. Jest to propozycja o tyle ciekawa, że bazująca bezpośrednio na relaksacji, która w dzisiejszych czasach jest niejednokrotnie elementem marginalizowanym lub pomijanym w oddziaływaniach pedagogicznych.

 

Książka składa się z dwóch podstawowych części: teoretycznej i praktycznej. Rozdziały teoretyczne stanowią wprowadzenie do dwóch kluczowych kwestii, jakimi są stres i relaks. Autorki w prosty i skondensowany sposób przybliżają zagadnienia związane z etiologią i rodzajami stresu, stylami radzenia sobie z nim oraz negatywnymi konsekwencjami chronicznego napięcia. Dalsze rozważania koncentrują się wokół szeroko rozumianego pojęcia relaksu i relaksacji wraz z technikami i metodami relaksacyjnymi oraz korzyściami, jakie płyną z ich zastosowania. Dobińska oraz Cieślikowska-Ryczko przytaczają tutaj m.in. metody oparte na pracy z oddechem, doznaniach zmysłowych, medytacji czy terapii śmiechem.

Uzupełnieniem, a w zasadzie rozwinięciem tych refleksji jest część praktyczna stanowiąca zbiór konspektów zajęć. Scenariusze zostały tutaj skatalogowane ze względu na cel i inspiracje metodyczne. Tym sposobem autorki wyodrębniły trzy katalogi zajęć warsztatowych: tzw. twarde (oparte na relaksacji neuromięśniowej fizycznie aktywnej), „sensoryczne” (koncentrujące się na wypracowaniu sposobów obrony przed stresorami) oraz „miękkie” (zorientowane na dystansowanie się do stresorów). Wszystkie konspekty zawierają pełną instrukcję wraz z wizualizacją oraz tekstami stymulacyjnymi/bajkami relaksacyjnymi.

Przystępna forma publikacji oraz wielość propozycji w niej zamieszonych pozwalają na indywidualne dopasowanie materiału zarówno do potrzeb jak i preferencji uczestników oraz warunków i zasobów instytucjonalnych.

 
Co istotne – zaproponowany materiał ma na celu nie tylko wzbogacenie profesjonalnej wiedzy pedagogów i nauczycieli, ale pozwala również rodzicom na poznanie i zrozumienie specyfiki zjawiska stresu wśród dzieci i młodzieży oraz przedstawia sposoby przeciwdziałania jego negatywnym skutkom.

 

Proponowane przez autorki rozwiązania z powodzeniem mogą więc być wdrażane w szkołach, świetlicach, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, a także podczas zindywidualizowanej pracy w domu rodzinnym. Zamieszczone w publikacji ćwiczenia nie mają ograniczeń wiekowych – z tego powodu mogą być stosowane zarówno wśród dzieci i młodzieży, jak i samych dorosłych, dostarczając narzędzi przydatnych w procesach samopoznania i autorefleksji.

Rozwój świadomości w zakresie wpływu stresu na nasze życie może stać się przyczynkiem do wychowania pokoleń, które będą bardziej odporne niż my na różnego rodzaju napięcia. W dzisiejszych czasach umiejętność relaksacji wydaje się niezmiernie ważną umiejętnością, która w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości może być najlepszym prezentem dla nas i młodszych pokoleń. Książka Gabrieli Dobińskiej i Angeliki Cieślikowskiej-Ryczko może więc stać się naszym sprzymierzeńcem w realizacji tego celu. Tak więc: Proszę się odprężyć. To prawdopodobnie najlepsze, co możesz zrobić dla ratowania świata (Fred Luks).

Komentarze

Ten post dostępny jest także w języku: angielski

15.11.2019

Inne teksty tego autora

Emocje w zdjęciach zaklęte

Fotografie dostarczają informacji o miejscach, zdarzeniach i postaciach, które na nich utrwaliliśmy. Coraz więcej osób jednak zdaje sobie sprawę, że mogą one zwierać również niezmiernie ważne komunika...