Bruno Kreisky – lekcja Europy Środkowej

Philippe Sands, autor bestsellerowej East West Street (wydanej w Polsce pod tytułem Powrót do Lwowa), powiedział w jednym z wywiadów, że pisanie opowieści o Herszu Lauterpachcie oraz Rafale Lemkinie nauczyło go patrzeć na prawo międzynarodowe z perspektywy osobistych historii.

Trawestując słowa Sandsa, rozumienie historii oraz stosunków międzynarodowych wymaga niekiedy wniknięcia w dusze ludzi, którzy wpływali na nie w taki czy inny sposób. Rola emocji w relacjach międzypaństwowych oraz w procesie tworzenia i stosowania prawa międzynarodowego zwraca zresztą uwagę nie tylko biografów. Emotions in International Politics (Y. Ariffin, J-M. Coicaud, V. Popowski), wydane niedawno przez Cambridge University Press, kreśli główne motywy stosownych badań naukowych. Tropicieli związków między losami państw a działaniami jednostek z pewnością zainteresuje najnowsza książka Agnieszki Kisztelińskiej-Węgrzyńskiej pt. Bruno Kreisky. Polityka zagraniczna i dyplomacja wobec PRL (1959-1983).

Bruno Kreisky współtworzył austriacką politykę zagraniczną przez dwie dekady. Najpierw jako minister spraw zagranicznych (1959-1966), następnie jako kanclerz Republiki (1970-1983). W tym czasie Wiedeń na nowo definiował swoje miejsce w powojennym układzie świata, stając się m.in. ważnym ośrodkiem rozwoju tzw. polityki dobrego sąsiedztwa w oparciu o zasadę neutralności. Autorka kreśli wizerunek Kreisky’ego ze szczególnej perspektywy dwustronnych stosunków austriacko-polskich.

W tym kontekście można zobaczyć Kanclerza m.in. w roli antyklerykała (Kreisky ubolewał, że wraz ze zmianami w stosunkach społecznych w Polsce nie zmieniła się rola Kościoła katolickiego), przeciwnika demokracji realizowanej przez masy robotników („zadaniem związków zawodowych jest ochrona interesów swoich członków, a nie żądania odwołania wojewodów”) i zwolennika współpracy z „państwami bratnimi”. Na marginesie, można odnaleźć także wątki słynnego sporu z Szymonem Wiesenthalem, który miał nazwać Kreisky’iego… „żydowskim faszystą”. 

Historia Papa Austrie została opowiedziana na podstawie dokładnej analizy bogatych dokumentów źródłowych. Są wśród nich m.in. materiały prasowe oraz archiwalia pochodzące ze zbiorów Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Te pierwsze przypominają o tym, jak za czasów Kreisky’iego Austria była postrzegana w Polsce (zdaniem jednego z ówczesnych publicystów „niewiele jest krajów tak bardzo kołtuńsko-konserwatywnych […] jak Austria”). Te drugie pozwalają zajrzeć za kulisy funkcjonowania polskiej dyplomacji w okresie powojennym. Szczególnie smaczne są np. uwagi o uczeniu się przez polskich dyplomatów języków obcych od zagranicznych kolegów oraz o dręczącym resort deficycie materiałów promocyjnych.

Kreisky: wnuk budziejowickich Żydów, socjalista aresztowany przez Gestapo i osadzony w Dachau, mąż stanu nazywany Papa Austrie, „żydowski faszysta”… Na ile jego osobista historia wpłynęła na losy Mitteleuropa? Książka Agnieszki Kisztelińskiej-Węgrzyńskiej wskazuje tropy.

Komentarze

Ten post dostępny jest także w języku: angielski

15.01.2019