Działający przy Instytucie Filozofii Uniwersytetu Łódzkiego Internetowy Magazyn Filozoficzny „Hybris” poświęcony jest szeroko pojętej tematyce filozoficznej. Celem Magazynu jest promowanie oryginalnej twórczości filozoficznej oraz integrowanie środowiska filozoficznego. Oprócz oryginalnych artykułów, “Hybris” publikuje wywiady z filozofami, recenzje najnowszych pozycji filozoficznych oraz przekłady interesujących, a mało znanych pozycji filozoficznych oraz tekstów przydatnych do celów dydaktycznych.

Redaktorami naczelnymi magazynu są Doktor Marcin Bogusławski i Doktor Dawid Misztal.

Od redakcji numerów:

„Kwestia antropocentryzmu” i jego przekraczania nurtuje nas od dawna. Zanim sformułowaliśmy pomysł tematycznego numeru „Hybris” poświęconego splotowi aksjologii i (nie)antropocentryzmów, prowadziliśmy rozmowy dotyczące tej problematyki i przygotowywaliśmy się na posiedzenie seminarium wymyślonego przez Maksymiliana Chutorańskiego, które było grupą roboczą przed I Niekongresem Pedagogiki Online (czerwiec 2021 roku). W “call for papers” daliśmy wyraz przekonaniu, że różnice między nieantropocentryzmem, antyantropocentryzmem i antyhumanizmem nie zawsze są uchwytne. Problematyczne pozostaje jednak również pojęcie antropocentryzmu, którym często posługujemy się intuicyjnie (…)” 

W tomie 56 – Aksjologie nieantropocentryzmów:

Od osób redagujących

Zofia Hałęza, Marcin Bogusławski

Słowo komentarza do wywiadu z Piersem H.G. Stephensem: Musimy być kimś w rodzaju tłumacza. Filozofia środowiskowa, polityki redystrybucji i kryzys ekologiczny

Magdalena Hoły-Łuczaj

Musimy być kimś w rodzaju tłumacza. Filozofia środowiskowa, polityki redystrybucji i kryzys ekologiczny

Magdalena Hoły-Łuczaj, Piers H. G. Stephens

Nieantropocentryczne przewartościowanie wartości. Szkic o aksjologicznych podstawach nieantropocentryzmów na przykładzie wybranych nurtów współczesnej filozofii feministycznej

Monika Rogowska-Stangret

Próby nieantropocentrycznego myślenia charakteryzują wiele współczesnych myślowych trendów, na pierwszy plan wysuwają się też we współczesnej filozofii feministycznej. Na przykład w takich nurtach jak krytyczny posthumanizm (vide Rosi Braidotti) czy feministyczne nowe materializmy (vide Diana Coole). Na tym teoretycznym tle autorka kreśli aksjologiczne podstawy zwrotu ku nieantropocentryzmowi. Czyni to w dwóch krokach. Po pierwsze, wskazuje na ostatnie debaty o niemożności oddzielenia wartości od faktów (odwołując się do takich myślicieli i filozofek jak Bruno Latour, Donna Haraway czy Karen Barad). Po drugie, powołując się na koncepcję wiedz usytuowanych Haraway, autorka pokazuje, w jaki sposób podmiot wiedzy zmienia się wraz-z koniecznością uchwycenia splątania faktów i wartości. Autorka wyróżnia trzy wartości będące podstawą nieantropocentryzmu w krytycznym posthumanizmie i feministycznych nowych materializmach. Są to: odpowiedzialność jako możliwość odpowiedzi, współzależność i troska. Posthumanistyczna i nieantropocentryczna krytyka humanizmu jest tu zaprezentowana jako ugruntowana przede wszystkim w etyce.

“Hieroglify antropocenu”. “Casus” twórczości Lecha Majewskiego

Iwona Grodź

Tematem eseju jest analiza wartościowania antropocenu w tekstach kultury (film), ujmowana zarówno w znaczeniu dosłownym, jak i metaforycznym oraz jego reprezentacja na przykładzie wybranych dzieł Lecha Majewskiego (ur. 1953).

Głównym celem rozważań jest wskazanie synergii człowieka z jego otoczeniem (zob. humanistyka środowiskowa), we wskazanej twórczości, w aspekcie semiotycznym i kulturowym. Pozwala to lepiej zrozumieć postawę autora Doliny Bogów (2019) wobec transformacji XXI wieku. Metodologia: analiza dyskursu teoretycznego i filmoznawczego.

W tomie 57 – Aksjologie nieantropocentryzmów. Nie-ludzki obraz świata:

Uważny Miron. Wątki ekokrytyczne w prozie Mirona Białoszewskiego

Ewelina Bulewicz

Od wydania Tajnego dziennika mija właśnie dziesięć lat, a proza Mirona Białoszewskiego wciąż domaga się odkrywania w niej coraz to nowych wątków, potwierdzając tym samym jej aktualność w XXI wieku również w kontekście antropocenu. Celem mojego artykułu zatytułowanego Uważny Miron. Wątki ekokrytyczne w prozie Mirona Białoszewskiego będzie analiza i interpretacja występujących w twórczości autora Pamiętnika z powstania warszawskiego motywów ekokrytycznych, oscylujących wokół relacji autora-narratora z nie‑ludzkimi innymi. Przedmiotem moich badań uczynię dwa ważne tomy prozatorskie napisane przez Białoszewskiego w połowie lat 70. XX wieku: Konstancin oraz Chamowo, stosunkowo mało zbadane w kontekście posthumanizmu czy kategorii uważności. W referacie przedstawię stosunek autora Zawału do zwierząt, roślin oraz śmieci, który częściowo omówiła w swoich pracach Agnieszka Karpowicz. Ponadto udowodnię, iż każdy z wymienionych wątków świetnie wpisuje w aktualny dyskurs o relacji człowiek-zwierzę, natura-kultura.

Freeganin w kłopotach. Aksjologiczny stosunek do brudu i pożywienia

Agata Pelska

Niniejszy artykuł opiera się na badaniach etnograficznych przeprowadzonych w środowisku freegan w 2021 roku. Porusza kwestie wartościowania związanego z kulturowymi kategoriami pożywienia i brudu, które w zaskakujący sposób łączą się ze sobą w zjawisku freeganizmu. Główne pytania stawiane w artykule to: dlaczego podejmowane w ramach freeganizmu praktyki budzą społeczne kontrowersje, a nawet obrzydzenie? Jak uczestnicy ruchu radzą sobie z aksjologicznym pomieszaniem brudu i jedzenia, które rażąco narusza porządek kulturowy? Posługując się teorią brudu Mary Douglas (wyłożoną głównie w książce Czystość i zmaza) i moimi materiałami terenowymi, prezentuję powiązania między freegańską etyką, zjawiskiem marnotrawstwa oraz statusu śmiecia w kulturze, który freeganie często uznają za przydzielony arbitralnie i bezpodstawnie.

Mędrzec zawsze niesie ludziom ocalenie – poza granicami wyobraźni: rozważania nad humanistycznym przekazem “Księżniczki Mononoke” jako filmowym centrum twórczości Hayao Miyazakiego

Justyna Braszka

Celem artykułu jest przedstawienie różnych perspektyw filmu Księżniczka Mononoke — dzieła anime autorstwa japońskiego reżysera Hayao Miyazakiego, które jest zdominowane przez motywy ekologiczne i myśl antropocentryczną. Artykuł przedstawia humanistyczną perspektywę filmu, która koresponduje z innymi obrazami japońskiego twórcy. Tekst obejmuję analizę filmoznawczą i przedstawia perspektywę antropologiczną (w tym byty nieludzkie wywodzące się z japońskiego folkloru) oraz motywy historyczno-społeczne, do których należy krytyka współczesnego społeczeństwa i wpływy myśli postkolonialnej. Dodatkowo filmy Miyazakiego zostały zilustrowane pod kątem filozofii taoistycznej.

Gołąb idealny. Narracja o cielesności i relacjach międzygatunkowych na podstawie badań środowiska hodowców gołębi

Roksana Kołodziejczyk

Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań etnograficznych przeprowadzonych przeze mnie w lipcu i sierpniu 2019 roku, poświęconych analizie relacji między człowiekiem a zwierzętami, która kształtuje się w praktykach hodowców gołębi pocztowych (m.in. szkolenie, karmienie, krzyżowanie, suplementacja lub leczenie). Materiał empiryczny zebrany w środowisku członków Związku Gołębiarskiego przeanalizowałam, a następnie porównałam z istniejącym materiałem z czasopism „Złoty Gołąb” i „Dobry Lot”. Analiza zebranych materiałów ujawniła mechanizmy relacji hodowca-gołąb, ukazała jej wieloaspektowość i odkryła niezwykle ciekawy aspekt związany z cielesnością, władzą i szowinizmem gatunkowym. Co więcej, pozwoliła przyjrzeć się wielogatunkowemu systemowi powiązań i interakcjom zachodzącym między podmiotami bezpośrednio i pośrednio zaangażowanymi w proces „tworzenia” ptaka, ukazując relacyjny charakter bytów ludzkich i pozaludzkich.

Komentarze

Ten post dostępny jest także w języku: angielski