Półrocznik Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica zawiera teksty literaturoznawcze, teoretycznoliterackie, metodyczne i dziennikarskie. Czasopismo ukazuje się od roku 1955 (pod obecną nazwą od 1998 roku).

W numerze (PDF):

Dystopijna trylogia Becketta, Część Pierwsza: O nieistotności Godota

Stanley Gontarski

Autor analizuje szereg zmian wprowadzonych do tekstu dramatu Samuela Becketta Czekając na Godota, których dokonał autor tłumacząc tekst oraz inne osoby zajmujące się edycją manuskryptu sztuki. Opisując szczegółowo różnice między poszczególnymi wersjami manuskryptu, autor tłumaczy, w jaki sposób zmiany te wynikają z popularnych w tamtej epoce poglądów dotyczących degradacji człowieka i ludzkości. Artykuł kreśli zarówno zarys poglądów samego Becketta na te zagadnienia, jak i ogólne filozoficzne i kulturowe tło epoki. Obok tych genologicznych dociekań autor stawia tezę, że tematem sztuki Becketta jest w mniejszym stopniu nieobecności Godota, czy Boga, a w większym lęk wywołany wizją degradacji ludzkości, umierania i zaniku życiowych energii. Artykuł stanowi zatem przeglądowe omówienie stanowisk filozoficznych, które stoją za powstaniem Czekając na Godota, szczególnie monologu Lucky’ego, a także daje wgląd w historię edytowania tekstu sztuki.

Cyzelowanie. Proces twórczy w stanie podejrzenia w poezji Ewy Lipskiej

Ewelina Suszek

Artykuł dostarcza analizę i interpretację wybranych tekstów literackich Ewy Lipskiej, ze szczególnym uwzględnieniem wierszy: 11 września 2001 oraz Kopalnia. W utworach o tematyce metapoetyckiej Lipska wykorzystuje pozornie obcą jej metaforykę biżuteryjną, by zaakcentować procesualność aktu kreacji, jego ambiwalencję etyczną oraz jego skomplikowane źródła. Przeprowadzone interpretacje zawierają odniesienia między innymi do twierdzeń Carla Gustava Junga oraz Pierre’a Marca de Biasiego. Autorka artykułu, analizując sposób użycia przez poetkę motywów klejnotów oraz metaforyki jubilerskiej, a także wskazując na strategie literackiego cyzelowania wierszy, podważa tezę o kresie konwencji „złotniczej” w polskiej poezji współczesnej.

Pasjonująca gra. Ballada o szachiście i inne „ciekawe piosenki” Wojciecha Młynarskiego napisane z Jerzym Wasowskim w okresie stanu wojennego (1982–1983)

Jerzy Wiśniewski

Wśród kompozytorów, z którymi współpracował Wojciech Młynarski – błyskotliwy  autor  tekstów  piosenek  i przenikliwy  satyryk,  librecista  i  tłumacz, a także utalentowany piosenkarz – znalazł się zupełnie wyjątkowy twórca, często nazywany „polskim Gershwinem” – Jerzy Wasowski. W rezultacie ich blisko dwudziestoletniej  współpracy,  przerwanej  przez  śmierć  Wasowskiego w 1984 roku, powstało około trzydziestu piosenek, będących najczęściej utworami o kabaretowo-satyrycznym charakterze albo mających postać „śpiewanych felietonów”. Wśród dokonań spółki Młynarski–Wasowski znalazło się wiele „małych arcydzieł”, będących przykładami mistrzowskich powiązań słowa z muzyką. Utwory, które napisali razem w ostatnim okresie współpracy, zostały w specjalny sposób zapamiętane przez Młynarskiego. Piosenki te powstawały w szczególnym momencie historii PRL – podczas karnawału „Solidarności” i w okresie stanu wojennego.

Historia pewnego plagiatu: Jan Teodor Grzechota Białe niewolnice

Karolina Kołodziej

1 lipca 1926 r. „Ekspress Wieczorny Ilustrowany” rozpoczął druk powieści odcinkowej Jana Teodora Grzechoty Białe niewolnice. Dwanaście dni później gazeta opublikowała artykuł, w którym poinformowała, że druk powieści został wstrzymany, ponieważ praca okazała się plagiatem powieści skandynawskiej pisarki Elizabeth Schoyen pod tym samym tytułem. Pod pseudonimem Jan Teodor Grzechota krył się znany łódzki poeta Mieczysław Braun (Aleksander Mieczysław Bronsztejn). Podstawą plagiatu była niezwykle popularna powieść, której liczne tłumaczenia na język polski ukazywały się kilkakrotnie w latach 20. i 30. XX wieku w odrębnych wydaniach książkowych. O popularności motywu handlu ludźmi może świadczyć fakt, że motyw ten był wówczas wielokrotnie wykorzystywany także przez polską i europejską kinematografię i teatr. Wnikliwa analiza obu utworów pokazuje, że Braun niemal dokładnie skopiował treść powieści Shonyena – fabułę, postacie, detale. Pisarz dodał kilka początkowych epizodów powieści, aby osadzić akcję w łódzkiej rzeczywistości, co było jednym z wyznaczników poetyki powieści odcinkowej. Prawdopodobnie jedyną karą, jaką poniósł Braun, była publiczna krytyka jego haniebnego czynu, ponieważ nie obowiązywały jeszcze wówczas przepisy dotyczące praw autorskich.

Tragizm, absurd, paradoks – wokół słownika pojęć Waltera Hilsbechera

Paulina Frankiewicz

Artykuł stanowi próbę zdefiniowania pojęć tragizmu, absurdu i paradoksu, terminów kluczowych według niemieckiego eseisty Waltera Hilsbechera. Jest to zadanie trudne i ciekawe zarazem, głównie z uwagi na fakt, że pojęcia będące przedmiotem filozofii spekulatywnej stosunkowo rzadko podlegają skrupulatnym definicjom. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest trudność w uchwyceniu znaczenia tych terminów w sztywnych ramach.

Problemy te pojawiają się również w tekście Hilsbechera pt. Tragizm, absurd, paradoks z 1972 roku. Filozofia absurdu, której metodologiczne wyodrębnienie postuluję, za centralne pojęcie obrała rzeczony absurd, również wymykający się ostrym definicjom. Niniejszy tekst stawia sobie za cel rekonstrukcję Hilsbecherowskiego słownika centralnych dla filozofii absurdu pojęć w odwołaniu do tradycji współczesnej filozofii spekulatywnej. Umiejscawiając myśl niemieckiego pisarza w kontekście innych twórców obracających się w podobnym kontekście tematycznym i stylistycznym (takich jak A. Camus, H. Bergson), zarysuję ten specyficzny nurt filozofii.

Finis coronat opus? O zakończeniach artykułów literaturoznawczych

Karolina Chyła, Krzysztof Garczarek, Izabela Poręba

Komentarze

Ten post dostępny jest także w języku: angielski