Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica | Nr 108: Studia i szkice z historii Polski i powszechnej od starożytności do współczesności
Opublikowano: 30 maja 2022
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica jest czasopismem o tradycji sięgającej 1945 r. Początkowo ukazywało się pod nazwą „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego”, Seria I, Nauki Humanistyczno-Społeczne. W 1975 r. jego nazwę zmieniono na Acta Universitatis Lodziensis. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, Seria I, Nauki Humanistyczno-Społeczne, wyodrębniając równocześnie zeszyty o tematyce historycznej poprzez wprowadzenie dodatkowego określenia Folia Historica. Od 1980 r. kolejne numery naszego periodyku publikowane są pod obecnym tytułem. Z chwilą utworzenia Przeglądu Nauk Historycznych w 2002 r., czasopismo Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica zmieniło swój charakter, stając się swego rodzaju pismem komplementarnym w stosunku do wiodącego od tej pory periodyku łódzkiego ośrodka historycznego. Na łamach Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica ukazują się wyłącznie artykuły o charakterze naukowym. Redaktorem czasopisma jest Zbigniew Anusik. Tematyka periodyku, wydawanego w formie zeszytów naukowych, dotyczy historii powszechnej i dziejów Polski od starożytności do czasów współczesnych.
W numerze (PDF):
Umierający Sokrates i Wielka Matka
Marcin Pietrzak
Ostatnie dni życia Sokratesa, które, jak wskazują na to źródła starożytne, miały miejsce na przełomie miesięcy Mounuchiōn i Thargēliōn, wpisują się w schemat sakralnego kalendarza Aten jako widowisko dopełniające rytualny cykl ofiarniczy związany z upamiętnieniem kreteńskiej wyprawy Tezeusza i obchodzonego bezpośrednio po nim święta Thargeliów. Sokrates umiera jako ofiara złożona Artemidzie – Wielkiej Matce, a jednocześnie realizuje mit bohaterski. Mit ten na płaszczyźnie jungowskiej psychoanalizy oznacza uwolnienie się świadomego ego spod władzy nieświadomości reprezentowanej przez archetyp Wielkiej Matki. Kontekst mityczno-psychologiczny pozwala nadać nową interpretację dyskusjom, które zapisał Platon w dialogach powiązanych ze śmiercią Sokratesa. Przede wszystkim w nowym świetle stawiają one Sokratejską majeutykę, jako służbę Artemidzie, a także rozważania o nieśmiertelności duszy oraz opowiadane przy ich okazji mity eschatologiczne, które zapisał Platon na kartach Fedona.
Dyplomacja Rzeczypospolitej wobec Rosji w początkach panowania Władysława IV Wazy (1632-1635)
Maria Mucha
Tematem artykułu są polsko-rosyjskie stosunki dyplomatyczne w pierwszych latach panowania Władysława IV Wazy (1632–1635). Praca koncentruje się na aktywności dyplomatycznej prowadzonej między obu krajami podczas wojny smoleńskiej w latach 1632–1634 i tuż po jej zakończeniu. Szczególnie ważny wątek stanowią wzajemne poselstwa odbywane w celu ratyfikacji pokoju polanowskiego.
Kamil Szadkowski
Celem artykułu jest przeanalizowanie zmian, które zaszły w tkance miejskiej Paryża w czasach Napoleona (konsulatu i cesarstwa). Będą to więc budynki, pomniki wzniesione przez samego Bonapartego, które służyć miały chwale jego Wielkiej Armii, jego własnej, ale także paryżanom, czyli jego poddanym. Omawiane będą słynne paryskie budynki, takie jak: Łuk Triumfalny na Place de l’Étoile, Łuk Triumfalny na Place du Carrousel, kościół pw. św. Marii Magdaleny, Luwr, Kolumna na Place Vendôme, Rue de Rivoli, trzy mosty wzniesione za jego rządów itd. Artykuł podzielony jest na dwie zasadnicze części, z których pierwsza skupia się na wspomnianym omówieniu budynków i ich krótkiej charakterystyce, druga część poświęcona jest paryżanom – ich liczebności, wykonywanym przez nich zawodom itd. Epilog porusza dwa inne ważne miejsca związane czy raczej powiązane z Napoleonem, a są nimi Château de Malmaison oraz Les Invalides, które miały i mają oczywisty związek z cesarzem.
Epoka napoleońska między sferą sacrum a profanum
Przemysław Sołga
Celem artykułu jest ukazanie stosunku Napoleona Bonapartego do religii i Kościoła, co wyrażało się w życiu społeczno-politycznym Francji w czasie jego rządów. Za główny punkt dociekań przyjęto sytuację Kościoła i jego relacje z państwem francuskim, sakralizację i desakralizację, laicyzację i katolicyzację, a także legitymizm władzy. Osobny element badań stanowi religijność cesarza Francuzów.
Aleksandra Staniszewska
Dynamika zmian dokonujących się w XIX stuleciu wpłynęła na postrzeganie instytucji małżeństwa, a także roli kobiety i mężczyzny w związku. Panujące ówcześnie normy i konwenanse ograniczały decyzyjność młodych, aczkolwiek warte podkreślenia jest to, że nie wszystkie pary dopasowywały się do tego modelu. Przejawy transformacji dokonujących się w podejściu do instytucji małżeństwa w tym stuleciu można zaobserwować na kartach poradników, jak również w różnego rodzaju prywatnych dokumentach.
Anna Jakimowicz
Dominik Ławski
Celem artykułu jest zobrazowanie postawy brytyjskiej dyplomacji podczas negocjacji na temat kwestii Fiume w czasie obrad Rady Najwyższej Konferencji Pokojowej w Paryżu, na której zapadały najważniejsze decyzje dotyczące losów powojennej Europy. Analizie poddano zachowanie premiera Lloyda George’a wobec ogółu problemu kwestii adriatyckiej oraz sporu włosko-amerykańskiego. Zaprezentowano najważniejsze interesy Wielkiej Brytanii, które determinowały obrany kurs wobec tej sprawy. Zarysowano także stosunek szefów dyplomacji brytyjskiej do najważniejszych wydarzeń w Fiume w 1919 r.
Jędrzej Bończak
Wacław Alfred Zbyszewski (1903 – 1985) karierę literacką rozpoczął w roku 1923 jako jeden z najmłodszych publicystów w II Rzeczpospolitej. W wyniku wybuchu II Wojny Światowej znalazł się na emigracji w Londynie, następnie w Niemczech, a pod koniec życia w Paryżu. W ciągu niemal pięćdziesięciu lat działalności jako współpracownik najważniejszych polskich organów informacyjnych i opiniotwórczych: „Dziennika Polskiego”, tygodnika „Wiadomości”, miesięcznika „Kultura”oraz Sekcji Polskiej Radia Wolna Europa, zdobył pozycję jednego z najciekawszych i najpopularniejszych dziennikarzy. Niniejszy artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie jak tę wieloletnią dziennikarską aktywność oceniali twórcy emigracyjnej kultury w tym zwierzchnicy oraz redakcyjni koledzy oraz jaki był ich stosunek do samego Wacława Zbyszewskiego. W celu przybliżenia wspomnianych kwestii w artykule zebrane i omówione zostały teksty wspomnieniowe poświęcone Wacławowi Zbyszewskiemu jak i działalności instytucji z którymi był związany w okresie II Wojny Światowej i Zimnej Wojny. Wśród autorów wykorzystanych materiałów źródłowych wymienić można m. in. Stefanię Kossowską, Marię Danilewiczową czy Jerzego Giedroyca
Julia Panicz
Tematem artykułu są historyczne obiekty sportowe na terenie Karpacza, Szklarskiej Poręby i Lubawki. Przedstawiony został zarys dziejów zimowej infrastruktury sportowej dostępnej na tych terenach. Wybrane obiekty, tj. skocznie narciarskie oraz tory bobslejowo-saneczkowe, związane są z zimowymi dyscyplinami sportowymi. Istotnym aspektem są przeprowadzone badania terenowe umożliwiające ocenę bieżącej sytuacji. Wykonana przez autorkę inwentaryzacja dała możliwość oceny stanu i stopnia zachowania. Wykorzystana została dokumentacja fotograficzna zrobiona w trakcie badań terenowych.
Ile Lucyfera w Lucyferze? Serialowa postać a jej biblijny pierwowzór. Różnice i podobieństwa
Aleksandra Bartosiewicz
Szatan i początki Zła fascynują ludzkość od zarania dziejów. W artykule podjęta zostanie próba odpowiedzi na pytanie, kim jest Szatan i dlaczego bywa często utożsamiany z Lucyferem? Prześledzimy następnie jego losy spisane na kartach Pisma Świętego oraz literatury apokryficznej, by na koniec porównać Szatana z tytułowym bohaterem popularnego w ostatnich latach serialu Lucyfer. Dzięki temu możliwa będzie odpowiedź na kolejne pytanie – w jakim stopniu serialowy bohater, uosobienie zakorzenionych w popkulturze powszechnych wyobrażeń na temat postaci Szatana, przypomina swój biblijny pierwowzór.
Zapraszamy do lektury!
Komentarze
Ten post dostępny jest także w języku: angielski
