Dzieje miasta nad Łódką były wielokrotnie przedmiotem naukowych studiów i refleksji publicystów, a także natchnieniem dla pisarzy, poetów, malarzy, czy filmowców. Uwagę historyków, dziennikarzy, ludzi pędzla i kamery przyciągała jednak (i nadal przyciąga) nie tyle średniowieczna i nowożytna osada – wieś, a później „jagiełłowe” miasto, ale przede wszystkim wielkoprzemysłowa metropolia.