Przegląd Socjologii Jakościowej jest kwartalnikiem Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego, który kontynuuje refleksję nad jakościową i interpretatywną drogą uprawiania socjologii. Redakcja dąży do współpracy, integracji i rozwoju środowiska naukowego, a swoją inicjatywę podejmuje w imię wartości takich jak: indywidualność, równość, tolerancja, społeczność, nauka, ludzkość.

W nowym numerze (PDF):

Życie rodzinne w czasach niepewności – wyzwania i dylematy

Iwona Taranowicz

Celem artykułu jest krótkie przedstawienie społecznych warunków tworzenia współczesnej rodziny. Podstawą jej istnienia jest samospełnienie emocjonalne jej członków. Wielość wzorów życia rodzinnego, niejasność scenariuszy ról, niestabilność źródeł utrzymania, kontraktowy charakter więzi rodzinnej nie ułatwiają jednostkom realizacji tego celu. Zmuszone do ciągłego rozstrzygania dylematów związanych z koniecznością dokonywania wyborów, jednostki znajdują się w sytuacji swoiście anomicznej. Nie tylko związek partnerski czy rodzicielstwo wiążą się z podjęciem decyzji, ale cały porządek codziennego życia jest efektem stałych wyborów i negocjacji. Realizacja niektórych, spośród wielu oferowanych przez rynek i systemy eksperckie, schematów działania przesądza nie tylko o kształcie jednostkowego życia rodzinnego i formie rodziny, lecz także o ich, przynajmniej czasowej, instytucjonalizacji, wpływając, tym samym, na całość życia społecznego.

Być krewnym. Znaczenie pokrewieństwa w wewnętrznych kręgach sieci społecznych

Iwona Przybył

Artykuł prezentuje wyniki badań empirycznych na temat obecności krewnych w sieciach społecznych kobiet i mężczyzn w trzech fazach życia: wczesnego dorosłego, dorosłego w średnim wieku i młodszego seniora oraz sposobów postrzegania więzi z krewnymi. Badania były prowadzone w 2021 roku na próbie 109 osób w wieku 20–69 lat. Analiza pokazała, że morfologia wewnętrznych kręgów sieci społecznej jest uzależniona od płci oraz fazy życia, nie od biograficznej dostępności krewnych. Życie rodzinne jest zorganizowane i skupione wokół kobiet i krewnych pochodzących ze strony matki. Więzi z krewnymi są postrzegane raczej jako źródło zasobów, trwałości, wsparcia, otwartości komunikacyjnej, norm, wartości i tożsamości, niż jako przestrzeń opresji.

„Boomeranging covidowy” – o powrotach dorosłych dzieci do domów. Perspektywa rodziców

Magdalena Żadkowska, Magdalena Herzberg-Kurasz

Pandemia COVID-19 wpłynęła na sytuację wielu rodzin. Wprowadzone ograniczenia w przemieszczaniu się, zamykanie się kolejnych granic zatrzymało ruch w obrębie istniejących szlaków komunikacyjnych. Młode osoby dorosłe, żyjące od niedawna na własną rękę – pracując i/lub studiując, tworząc związki intymne – znalazły się w sytuacji ponownego zamieszkania ze swoimi rodzicami, rodzeństwem, rodzinami.

Dla niektórych rodzin takie powroty mogą oznaczać poprawę jakości relacji, dla innych mogą być doświadczeniem trudnym i wymagającym. Wypracowanie sposobów poruszania się we wspólnej przestrzeni może okazać się wyzwaniem, podobnie jak powrót (jeśli nastąpił) do roli dziecka i roli rodzica zamieszkujących wspólne ognisko domowe „na nowo”.

Powroty i stojące za nimi motywacje, wywołane pandemią COVID-19, mają inny charakter niż powroty opisywane dotychczas. Charakterystyczny i wspólny jest ich nagły charakter oraz podobne sposoby racjonalizowania powrotu uwidaczniające się w obszarze: ekonomicznym, zdrowotnym (w rozumieniu zapewnienia bezpieczeństwa najbliższym w obliczu sytuacji kryzysowej) oraz relacyjnym. Doświadczenie „powrotów covidowych” może jednak na stałe zmienić obraz wchodzenia w dorosłość, zwiększając otwartość na etap ponownego zamieszkania w domu rodzinnym. Niniejszy artykuł, dzięki prezentacji pięciu przypadków powrotu dzieci do domu na czas pandemii, przedstawia praktyki dostosowywania się do nowych sytuacji rodzinnych i nowych rozwiązań przestrzennych, odzwierciedlając jednocześnie różne warianty i skutki tymczasowego powrotu do sytuacji pełnego gniazda.

Sytuacja rodziców małych dzieci w trakcie pandemii COVID-19. Wybrane praktyki rodzinne

Magdalena Stankowska

Artykuł stanowi głos w dyskusji na temat społecznych skutków doświadczenia pandemii obserwowanych na przecięciu sfery pracy zdalnej oraz życia rodzin z dziećmi. Koncentruje się na wpływie przeniesienia pracy zawodowej do domu na podział pracy w rodzinach. Prezentowane rozważania inspirowane są literaturą na temat przemian ról płciowych oraz teorią granic. Część empiryczna została oparta na 23 częściowo ustrukturyzowanych wywiadach z rodzicami, którzy doświadczyli pracy zdalnej w związku z pandemią. Analiza tematyczna skoncentrowana na trzech wymiarach pracy (zawodowej, opiekuńczej i nieodpłatnej pracy w domu) umożliwiła ukazanie heterogeniczności zmian, z jakimi wiązało się przejście jednego lub dwojga partnerów w rodzinach z dziećmi na zdalny tryb pracy. Prezentowane badania potwierdzają, że w zależności od tego „czyja” praca zawodowa została przeniesiona do domu, rozwiązanie to mogło pogłębiać nierówności pomiędzy kobietami i mężczyznami lub sprzyjać bardziej egalitarnym podziałom pracy w rodzinie. Jest to zależność znacząca nie tylko w kontekście przyszłych badań, ale i dla możliwych reinterpretacji już zgromadzonych danych. Analiza zgromadzonych wywiadów umożliwiła również opracowanie trzech pandemicznych modeli pracy zdalnej w rodzinach z dziećmi. Ich szczegółowa charakterystyka opisana w artykule pozwala zrozumieć skutki zastosowania modelowych rozwiązań w wymiarze indywidualnym oraz ich wpływ na funkcjonowanie rodzin jako całości. Przedstawiona typologia została rozszerzona o kwestie newralgicznych elementów kontekstu funkcjonowania rodzin, które determinowały, w jakim zakresie prezentowane modele były realizowane w rodzinach uczestników badań.

Dobrowolnie bezdzietni mężczyźni – społeczno-kulturowe przyczyny niepodejmowania roli rodzicielskiej przez młodych Polaków (🇬🇧)

Emilia Garncarek

Autorka podejmuje problematykę dotyczącą zjawiska dobrowolnej bezdzietności w Polsce. Przedstawia wyniki badań własnych stanowiących część szerszych analiz dotyczących zagadnienia intencjonalnej bezdzietności. Problematyka relacjonowana w niniejszym tekście koncentruje się na przyczynach niepodejmowania roli rodzicielskiej przez mężczyzn. Część pierwsza tekstu obejmuje społeczno-kulturowy kontekst w badaniach nad dobrowolną bezdzietnością, część druga zawiera prezentację wyników badań jakościowych, realizowanych m.in. techniką wywiadu grupowego i indywidualnego z dobrowolnie bezdzietnymi mężczyznami. Ukazuje przyczyny niepodejmowania roli rodzicielskiej przez mężczyzn oraz typy męskiej bezdzietności z wyboru.

Nieoczekiwana zmiana miejsc… Opieka nad osobą z chorobą neurodegeneracyjną w biografiach opiekunów rodzinnych osób z chorobą Alzheimera

Beata Szluz

Opieka nad osobą z chorobą Alzheimera jest nie tylko wyczerpująca fizycznie i emocjonalnie, ale może też wiązać się z wysokimi kosztami finansowymi. Problem ten nabiera szczególnego znaczenia w obliczu procesu starzenia się jednostki i społeczeństwa oraz rosnącej liczby osób z chorobą Alzheimera. Opieka nad osobą z alzheimerem naraża opiekunów na wysokie ryzyko obniżenia jakości życia, szczególnie dotyczy to opiekunów rodzinnych, którzy są emocjonalnie związani z pacjentem. Celem było rozpoznanie i przedstawienie ich społecznego świata na podstawie narracji będącej subiektywną rekonstrukcją ich historii życia. Do badań wykorzystano autobiograficzny wywiad narracyjny, zaproponowany przez F. Schütza, który opracował metodę jako spójną koncepcję badań biograficznych. Zebrany materiał empiryczny (50 wywiadów) został poddany analizie, umożliwiając udzielenie odpowiedzi na postawione pytania i sformułowanie wniosków, co pozwoliło na wzbogacenie posiadanej wiedzy o jakościowy aspekt analizy.

Zapraszamy do lektury!

Komentarze

Ten post dostępny jest także w języku: angielski