Problemy teorii kryminalizacji

Opis produktu

Książka zawiera pierwsze w polskiej doktrynie opracowanie monograficzne poświęcone teorii kryminalizacji, uwzględniającej całościowo element uzgadniania kontekstu konstytucyjnego stanowienia norm prawnokarnych. W pracy wykazano, że kryminalizacja stanowi ingerencję w sferę konstytucyjnie chronionych praw i wolności jednostki, a w związku z tym podlega rygorom klauzuli limitacyjnej art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Teoria kryminalizacji musi zatem uwzględniać przede wszystkim wymogi zasady proporcjonalności sensu largo oraz innych składowych wspomnianej klauzuli, w szczególności ograniczenia wynikające z zasady państwa demokratycznego. W związku z koniecznością uzgadniania kontekstu konstytucyjnego odniesiono funkcjonujące w doktrynie karnistycznej zasady i pojęcia związane z pojęciem przestępstwa i procesem kryminalizacji do elementów warunkujących proces kryminalizacji wynikających z Konstytucji. Rozważania zostały przeprowadzone na gruncie polskiego prawa karnego i konstytucyjnego oraz uzupełnione o punkt widzenia doktryn niemieckiej, szwajcarskiej i austriackiej w zakresie wpływu zasady proporcjonalności sensu largo na proces kryminalizacji. Odwołano się także do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego oraz Bundesverfassungsgerichtu.

Komentarze

Spis treści

Wstęp 9

Rozdział pierwszy. Kryminalizacja 17
1. Kryminalizacja i penalizacja 17
2. Racjonalność kryminalizacji 18

Rozdział drugi. Harmonizacja kontekstu konstytucyjnego w procesie kryminalizacji – uwagi ogólne 31
1. Teoria kryminalizacji 31
2. Uzgodnienie kontekstu konstytucyjnego 35
3. Zakres kryminalizacji, penalizacji oraz tryb ścigania przestępstwa 47
4. Zasada proporcjonalności sensu largo w doktrynie karnistycznej 57
5. Zasada określoności typu a zasada proporcjonalności sensu largo 64

Rozdział trzeci. Kryminalizacja jako rozwiązanie konfliktu wartości konstytucyjnych 69
1. Przekroczenie społecznie tolerowalnych granic 69
2. Realizacja pozytywnego obowiązku ochrony praw i wolności jednostki 71
3. Konflikt praw i wolności jednostek. Konflikt z dobrem wspólnym 76
4. Zasady demokratycznego państwa prawa jako limitujące ingerencję prawnokarną 84
5. Kontekst kulturowy i historyczny kryminalizacji. Źródła kryminalizacji 89
6. Dekryminalizacja 91

Rozdział czwarty. Ochrona dobra prawnego jako cel kryminalizacji 95
1. Ochrona wartości konstytucyjnej jako przesłanka ingerencji prawnokarnej 95
2. Pojęcie dobra prawnego 101
3. Identyfikacja chronionego dobra prawnego 104
4. Społeczny charakter dobra prawnego 106

Rozdział piąty. Społeczna szkodliwość jako warunek kryminalizacji 113
1. Społeczna szkodliwość czynu a kryminalizacja 113
2. Konstytucyjne podstawy społecznej szkodliwości czynu 119
3. Społeczna szkodliwość a zespół znamion typu 122
4. Ciężar dowodu społecznej szkodliwości czynu 125
5. Społeczna szkodliwość a dobro prawne i kontekst społeczny 128
6. Naruszenie reguł postępowania z dobrem jako element społecznej szkodliwości 136

Rozdział szósty. Konieczność ingerencji prawnokarnej 139
1. Zasada konieczności jako składowa zasady proporcjonalności sensu largo 139
2. Konieczność penalizacji 144
3. Prawo karne a inne sposoby oddziaływania społecznego i prawnego 152
4. Subsydiarność prawa karnego oraz zasada ultima ratio 156
5. Mala per se a zasada konieczności ingerencji 171
6. Brak chronionego dobra prawnego 177
7. Cele prawa karnego 183
8. Kryminalizacja a faktyczna depenalizacja 190
9. Test konieczności ingerencji prawnokarnej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego 192

Rozdział siódmy. Przydatność ingerencji prawnokarnej 203

Rozdział ósmy. Kryminalizacja jako efekt balansowania wartości konstytucyjnych 223
1. Zasada proporcjonalności sensu stricto 223
2. Kryminalizacja i penalizacja jako ingerencja w sferę praw i wolności jednostki 227
3. Penalizacja jako ingerencja w sferę praw i wolności jednostki 232
4. Balansowanie wartości konstytucyjnych 236
5. Naruszenie istoty wolności i praw 246
6. Kryminalizacja emocjonalna 247
7. Materialne przesłanki ingerencji prawnokarnej 251
7.1. Charakter przesłanek ingerencji 251
7.2. Bezpieczeństwo państwa 254
7.3. Porządek publiczny 256
7.4. Zdrowie publiczne 258
7.5. Ochrona środowiska 260
7.6. Moralność publiczna 261
7.7. Prawa i wolności innych osób 268
8. Zasada proporcjonalności sensu stricto w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego w sprawach karnych 270
9. Konstytucyjny kontekst kryminalizacji na przedpolu naruszenia dobra prawnego 282
10. Materialne przesłanki ograniczeń poza art. 31 ust. 3 Konstytucji 286

Podsumowanie 289
Bibliografia 303
Od Redakcji 323

Komentarze