Kwartalnik Prawa Podatkowego 2021
Opublikowano: 30 March 2022
Wszystkie numery “Kwartalnika Prawa Podatkowego” z roku 2021 są dostępne w naszej ofercie wydawniczej. Poniżej zamieszczamy przegląd treści zeszytów z serdecznym zaproszeniem do lektury.
Opodatkowanie niepożądanej społecznie konsumpcji. Wprowadzenie do tematyki
Bogumił Brzeziński
Współcześnie można zaobserwować zjawisko wprowadzania do systemów podatkowych wielu państw podatków od towarów i usług uznanych za społecznie niepożądane. Należą one do kategorii podatków akcyzowych. Ich przedmiotem jest niezdrowa żywność – przede wszystkim napoje orzeźwiające z dodatkiem cukru, dania nasycone tłuszczem, środkami utrwalającymi smak, generalnie: jedzenie śmieciowe. W Polsce podatkiem tego rodzaju jest obowiązujący od 2021 r. podatek cukrowy. Artykuł poświęcony jest zarysowaniu organizacyjnych i prawnych aspektów funkcjonowania tej kategorii podatków oraz konsekwencji ich funkcjonowania, a zwłaszcza możliwości wpływania na skalę niepożądanej konsumpcji i jej ograniczania ze względu na potrzeby ochrony zdrowia społeczeństwa.
Pojęcie podatku w Niemczech –konstytucyjnoprawne, ustawowe, orzecznicze, doktrynalne
Ireneusz Mirek
Ustawa zasadnicza RFN z 1949 r. nie zawiera definicji podatku. Federalny Sąd Konstytucyjny prezentował początkowo tezę o recepcji tradycyjnego, czysto fiskalnego pojęcia podatku z Ordynacji podatkowej Rzeszy z 1919 r. na potrzeby ustawy zasadniczej. Później sąd za „podatki w sensie konstytucyjnoprawnym” uznawał także podatki o charakterze sterującym czy stymulującym, co wywołało dyskusję w doktrynie, a z czasem korektę definicji ustawowej w nowej Ordynacji podatkowej od 1977 r. Swoje definicje tworzy też doktryna. Praktyczne znaczenie definicji ustawowych i doktrynalnych jest ograniczone. Najważniejszą rolę pełni pojęcie konstytucyjnoprawne, którego treść decyduje o rozdziale kompetencji finansowych między federacją a krajami związkowymi, a więc o podziale realnej władzy w państwie federalnym.
Wymagalność i skutki zeznania SD-3 na gruncie art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn
Beata Stępień-Świderek
Instrumentalnym obowiązkiem podatników podatku od spadków i darowizn jest złożenie w terminie zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3. Obowiązek ten nie budzi wątpliwości w sytuacji nabycia rzeczy lub praw majątkowych podlegających opodatkowaniu, lecz w przypadku powołania się na nabycie stanowi przedmiot sporów doktrynalnych i jurydycznych. Również samo „powołanie się”, które stanowi element hipotezy art. 6 ust. 4 u.p.s.d., nie ma utrwalonego, powszechnie akceptowalnego rozumienia, zapewniającego jednolitość wykładni. Bieżące orzecznictwo potwierdza utrzymywanie się rozbieżności wykładni operatywnej wskazanego pojęcia, co rzutuje na niejednolitość rozstrzygnięć sądowych. Efektem negatywnym jest relatywizm interpretacyjny uzależniony od okoliczności faktycznych. Konsekwencją może być naruszenie konstytucyjnej zasady równości podatników w zakresie ich obowiązków i obciążeń podatkowych. Zasadniczym celem niniejszego opracowania jest dokonanie ustaleń dotyczących statusu zeznania SD-3 w podatku od spadków i darowizn oraz interpretacji skutków jego złożenia po terminie. Przedmiotem jest nadto wymagalność zeznania w sytuacji powstania obowiązku podatkowego zgodnie z art. 6 ust. 4 u.p.s.d.
Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2021 roku, sygn. III KK 321/19
Jacek Izydorczyk
Komentarz do orzeczenia Sądu Najwyższego dotyczącego czynu karnoskarbowego – tzw. nieodprowadzenia w terminie przez płatnika pobranego podatku (art. 77 § 1 k.k.s.). Autor aprobuje stanowisko Sądu Najwyższego potwierdzające, że wskazany czyn karnoskarbowy ma tzw. charakter materialny. Ponadto koncentruje się na problemie bezzasadnego ścigania karnego w sprawach podatkowych.
Bogumił Brzeziński
Komentarz poświęcony jest analizie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 18 sierpnia 2020 r., sygn. I SA/Bd 101/20. Rozpatrywane jest zagadnienie sposobu rozumienia art. 113 Ordynacji podatkowej, w myśl którego świadomość firmującego co do celu działania firmowanego podatnika przesądza o jego odpowiedzialności za zaległości podatkowe tego ostatniego. Autor krytycznie ocenia interpretację przepisu dokonaną przez sąd administracyjny, zwłaszcza w kontekście stanu faktycznego sprawy.
Wykonanie zastępcze a odliczenie VAT
Hanna Majszczyk
Przedmiotem artykułu są zagadnienia związane z prawem do odliczenia podatku od towarów i usług (VAT) w związku z nabyciem przez podatnika VAT towarów lub usług od wykonawców zastępczych. Autorka wskazuje wiele wątpliwości wynikających ze stanowiska zajmowanego w tej sprawie przez organy podatkowe, które kwestionują prawo podatnika do odliczenia VAT w takich przypadkach. Ponadto zwraca uwagę, że przyjęte przez organy podatkowe stanowisko, zgodnie z którym nabycie towarów i usług od wykonawców zastępczych z założenia nie jest związane z działalnością gospodarczą podatnika, lecz z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu VAT, a w konsekwencji VAT od nabytych towarów i usług nie podlega odliczeniu – jest błędne. W artkule wskazuje się, że nabycie w warunkach wykonania zastępczego jest związane z działalnością gospodarczą podatnika i służy bezpośrednio realizacji tej działalności. Nie zmienia się bowiem przeznaczenie nabywanych przez podatnika towarów i usług. Jeżeli nabycie towarów lub usług od pierwotnie wybranego wykonawcy byłoby związane z działalnością gospodarczą podatnika, to nabycie towarów lub usług od wykonawców zastępczych również będzie z tą działalnością związane. Zmiana podmiotu realizującego usługi (dokonującego dostawy) nie zmienia celu ich nabycia przez podatnika ani ich związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Podatnik powinien mieć prawo do odliczenia VAT w związku z nabyciem w warunkach wykonania zastępczego. Prawo podatnika do odliczenia VAT powinno mieć przełożenie na wysokość rekompensaty od dłużnika (niesolidnego wykonawcy) z tytułu wykonania zastępczego, a nie odwrotnie.
Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości urządzeń technicznych w Polsce – zagadnienia wybrane
Tomasz Gwóźdź
W artykule przedstawiono przegląd wybranych problemów prawnych, związanych z opodatkowaniem w Polsce podatkiem od nieruchomości urządzeń technicznych stosowanych we współczesnym przemyśle ciężkim i usługowym. Autor koncentruje się na prawie polskim, ale wskazuje także fundamentalne kwestie związane z podatkiem od nieruchomości oraz jego wpływem na politykę fiskalną i podatkową w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Szczególną uwagę zwraca na rozróżnienie budynków, budowli i obiektów budowlanych w rozumieniu ustawy opodatkach i opłatach lokalnych oraz Prawa budowlanego. Poruszane są też bardziej złożone zagadnienia, takie jak opodatkowanie sieci elektrycznych i telekomunikacyjnych, elektrofiltrów czy konstrukcji wewnątrz budynków. Ponadto omawia najnowsze poglądy doktryny oraz aktualne stanowiska prezentowane w orzecznictwie sądów administracyjnych.
Podatkowoprawne kwestie odpowiedzialności inkasentów opłaty uzdrowiskowej
Tomasz Wołowiec
Inkasent jest zobowiązany do pobrania i przekazania podatku na rzecz właściwego organu podatkowego. Zakres odpowiedzialności inkasenta jest zawężony jedynie do sytuacji, w których należny podatek pobrał, lecz nie dokonał jego wpłaty na rzecz organu podatkowego. Jeśli podatek nie został przez inkasenta pobrany, nie ponosi on z tego tytułu żadnej odpowiedzialności –ani na gruncie przepisów Ordynacji podatkowej, ani Kodeksu karnego skarbowego. Za podatekniepobrany przez inkasenta odpowiedzialność ponosi podatnik. Inkasent odpowiada całym swoim majątkiem w sposób nieograniczony. Ponownie może on ponosić odpowiedzialność także majątkiem wspólnym z małżonkiem, odpowiedzialność orzekana jest decyzją właściwego organu podatkowego. W sytuacji gdy inkasent wpłaci na rzecz organu podatkowego podatek, którego wcześniej nie pobrał, może go dochodzić drogą cywilną. Zobowiązany jest także gromadzić i przechowywać dokumentację dotyczącą pobranych należności.
Prolegomena do problematyki wykładni międzynarodowego prawa podatkowego
Bogumił Brzeziński
Międzynarodowe prawo podatkowe jest znaczącą dziedziną prawa międzynarodowego. Specyficznym przedmiotem regulacji prawnej jest tu w głównej mierze rozdział pomiędzy suwerennymi państwami kompetencji do opodatkowania tych samych zjawisk gospodarczych, a zwłaszcza osiąganego dochodu. Nie pozostaje to bez znaczenia dla wykładni jego przepisów. Umowy w sprawie zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu są stosowane przede wszystkim w stosunkach między państwem a jednostkami poddanymi jego jurysdykcji podatkowej. Ten fakt determinuje powszechność stosowania przepisów tych umów. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest potrzeba pogłębionej refleksji nad ich treścią, odtwarzaną w procesie interpretacji tych aktów prawnych, a w konsekwencji także nad zasadami wykładni przepisów międzynarodowego prawa podatkowego. Artykuł przedstawia najbardziej ogólne uwarunkowania społeczne i polityczne, w jakich tworzone jest i funkcjonuje międzynarodowe prawo podatkowe.
Zbigniew Ofiarski
Ustawą z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych zwolniono od tego podatku umowę sprzedaży gruntów rolnych. W opracowaniu wykazano, że zwolnienie przysługuje tylko w przypadku łącznego spełnienia warunków określonych w tej ustawie. Nabywane grunty powinny stanowić gospodarstwo rolne lub jego część i być przeznaczone na utworzenie lub powiększenie gospodarstwa rolnego. Jego powierzchnia nie może być mniejsza niż 11 ha i nie większa niż 300 ha, a nabywca powinien prowadzić gospodarstwo rolne przez co najmniej 5 lat od dnia nabycia gruntów. Celem regulacji prawnej jest zachowanie statusu prawnego sprzedawanych gruntów oraz poprawa struktury agrarnej w Polsce. W opracowaniu pozytywnie zweryfikowano hipotezę o pozafiskalnej funkcji tego zwolnienia. Badania przeprowadzono z wykorzystaniem źródeł prawa, orzecznictwa sądów i dorobku doktryny prawa podatkowego. Zastosowano metodę dogmatycznoprawną jako metodę dominującą, a także uzupełniająco metody empiryczno-analityczną i prawnoporównawczą.
Anna Miernik
Zagadnienie charakteru prawnego dodatkowego zobowiązania podatkowego ustalanego na podstawie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług od lat jest przedmiotem rozważań w doktrynie prawa podatkowego i judykaturze. Świadczenie to ma niewątpliwie charakter sankcyjny, przy czym uregulowane zostało przepisami ustawy podatkowej w rozumieniu art. 3 pkt 1 Ordynacji podatkowej i nazwane przez ustawodawcę dodatkowym zobowiązaniem podatkowym, co prowadzić może do wątpliwości, do jakiej kategorii należności publicznoprawnych powinno zostać zakwalifikowane. W artykule podjęto analizę charakteru prawnego przedmiotowego świadczenia, która wykazała, że stanowi ono niepodatkową należność budżetową w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej.
Ustawa o grach hazardowych przyczyną ubytków dochodów państwa w latach 2010–2019
Jerzy Politowicz
Branża hazardowa odznacza się wysoką dochodowością i generuje liczne miejsca pracy, a w związku z tym zasila budżet państwa i państwowe fundusze celowe. Po wprowadzeniu ustawy o grach hazardowych dochody państwa z działalności hazardowej znacznie spadły. Celem artykułu jest ukazanie kategorii dochodów państwa związanych z branżą hazardową, a także przyczyn i rozmiaru ubytków tych dochodów. Podobnego zadania nikt dotąd się nie podjął, dlatego artykuł może się przyczynić do wypełnienia luki w tym obszarze prawa finansowego.
Adam Nita
Przedmiotem artykułu jest szczególnego rodzaju rozwiązanie prawne, ukształtowane w art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. W konsekwencji jego zastosowania wystawca faktury niedokumentującej rzeczywistej transakcji obowiązany jest uiścić podatek wykazany w tym dokumencie. Dzieje się tak, pomimo że wprowadzenie do obrotu tzw. pustej faktury nie jest przedmiotem opodatkowania w podatku od towarów i usług. Autor odnosi się do powszechnie głoszonej tezy, że konieczność zapłaty podatku na podstawie wskazanego wcześniej przepisu jest instrumentem ochrony państwa przed skutkami nienależnego odliczenia i zwrotu podatku od towarów i usług. Jednocześnie dowodzi on, że w pewnych okolicznościach efektem zastosowania dyspozycji art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług może być ukształtowanie sankcji podatkowej.
Korekta rocznego zeznania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych – wybrane zagadnienia
Magdalena Gródecka
Ziemowit Kukulski
Artykuł dotyczy rozwiązań przyjętych w nowej bilateralnej umowie podatkowej, zawartej 7 lipca 2021 r. między Polską a Gruzją, która zastąpi umowę między tymi państwami z 5 listopada 1999 r. Zgodnie z wolą obu umawiających się stron nie została ona objęta postanowieniami Konwencji wielostronnej implementującej środki prawa traktatowego mające na celu zapobieganie erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku. W związku z tym wprowadzenie do niej klauzul antyabuzywnych oraz sposobów usprawniających rozwiązywanie sporów musiało nastąpić w drodze dwustronnych negocjacji. Autor analizuje wpływ Konwencji wielostronnej, Konwencji Modelowej OECD i Konwencji Modelowej ONZ na kształt zaadaptowanych w niej rozwiązań oraz ich znaczenie dla przyszłości polskiej praktyki traktatowej.
Joanna Połatyńska
„Polityczno-kadrowa” Krajowa Administracja Skarbowa
Ireneusz Nowak
Artykuł podejmuje tematykę wybranych aspektów procesu legislacyjnego związanego z uchwaleniem ustaw o Krajowej Administracji Skarbowej. Przeprowadzona w publikacji analiza wykazała, że reforma rządowej administracji danin publicznoprawnych w zakresie tzw. konsolidacji administracji podatkowej, Służby Celnej oraz kontroli skarbowej została niestety dokonana pod dyktando stricte polityczno-kadrowych celów. Bez wątpienia taki cel nie powinien w żadnej mierze przyświecać racjonalnemu ustawodawcy.
Ireneusz Nowak
Sprawozdanie z konferencji.
Komentarze
Ten post dostępny jest także w języku: Polish
