Internetowy Magazyn Filozoficzny „Hybris” | Tom 61 Nr 2 (2023)
Opublikowano: 23 lutego 2024
O „HYBRIS”:
Internetowy Magazyn Filozoficzny „Hybris” przy Instytucie Filozofii Uniwersytetu Łódzkiego powstał w 2001 r. Pierwsze dwa numery zostały zredagowane przez Bogdana Banasiaka i Tomasza Sieczkowskiego. Od trzeciego numeru Redaktorem Naczelnym „Hybris” został Mateusz Oleksy. Dzięki Niemu od 2007 roku „Hybris” zaczął ukazywać się jako półrocznik, a podczas recenzowania zaczęto przestrzegać zasady obustronnej anonimowości. Jesienią 2008 tragicznie zmarłego Mateusza Oleksego zastąpili na stanowisku Redaktora Naczelnego Paweł Grabarczyk i Tomasz Sieczkowski. Obecnie Redaktorami Naczelnymi są Marcin Bogusławki i Dawid Misztal. Od 2023 roku czasopismo jest publikowane z częstotliwością półrocznika. Od numeru 11. „Hybris” jest czasopismem punktowanym. Zgodnie z wykazem czasopism punktowanych opublikowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego 5 stycznia 2024 roku, za publikację w IMF „Hybris” przysługuje 40 punktów. Od numeru 24 (2014), Internetowy Magazyn Filozoficzny “HYBRIS” wydawany jest przy współpracy z Ośrodkiem Badań Filozoficznych.
Cele i zakres tematyczny:
Od pierwszego numeru nasz periodyk poświęcony jest szeroko pojętej tematyce filozoficznej. Naszym celem jest promowanie oryginalnej twórczości filozoficznej oraz integrowanie środowiska filozoficznego. Oprócz oryginalnych artykułów, Magazyn publikuje wywiady z filozofami, recenzje najnowszych pozycji filozoficznych oraz przekłady interesujących, a mało znanych pozycji filozoficznych oraz tekstów przydatnych do celów dydaktycznych.
Redakcja IMF HYBRIS informuje, że ponieważ czasopismo nie posiada wersji papierowej, wszystkie publikacje umieszczone na stronie magazynu są wersjami pierwotnymi (referencyjnymi).
W nowym numerze:
Zbrodnia bez motywu. Foucault i problem poczytalności w psychiatrii i sądownictwie XIX wieku
Mateusz Ozimek
W artykule przedstawiam opisywany przez Michela Foucaulta problem zbrodni pozbawionej motywu na przykładzie dwóch przypadków z pierwszej połowy XIX wieku — Pierre’a Rivière’a oraz Henrietty Cornier. Przypadki te analizuję pod kątem strategii władzy, jakie przyjęła psychiatria oraz system prawny w zetknięciu z Innym, który popełnił niewytłumaczalną zbrodnię, a którego nie można było przypisać do żadnej z uznanych przez naukę odmian szaleństwa. Przedstawiam również impas pomiędzy dyskursem medycznym i prawnym jako przykład problematyzacji, czyli metody używanej przez Foucaulta w ostatnich latach jego pracy naukowej. Jedną z konsekwencji starań psychiatrii o rozwiązanie problemu zbrodni bez motywu było wytworzenie instynktów i popędów jako obiektów poznania naukowego, co pokazuje, że obiekty takie powstawać mogą na styku różnych relacji władzy, a nawet mogą zostać wytworzone bezpośrednio jako instrumenty do realizacji celów władzy.
Bóg jako uprawdziwiacz. O koncepcji Petera Thomasa Geacha
Mateusz Dzięcioł
W niniejszym tekście podejmujemy problematykę uprawdziwiaczy w filozofii Petera Thomasa Geacha. Praca stanowi rekonstrukcję wspomnianej koncepcji, jak również jej krytyczną analizę. Analizuje się związek między reprezentacjami mentalnymi poznawanych przedmiotów a ich odzwierciedleniem językowym oraz rzeczywistością. Prezentujemy omówienie relacji sprawczości Boga w ujęciu św. Tomasza z Akwinu oraz porównanie jej cech charakterystycznych z podejściem prezentowanym przez Geacha. Następnie dokonujemy formalnego jej zapisu.
Fundamentalną tezą przedstawianej teorii jest utożsamienie Boga z Prawdą, dzięki czemu możliwe staje się określenie relacji uprawdziwiania za pomocą wyrażenia „woluntarystyczny kauzalizm”. Stąd też — korzystając z terminologii zaproponowanej przez Tomasza z Akwinu — Bóg zostaje zaklasyfikowany w obręb bytów nazywanych entia actu intelligibilia. Brak jednak w obrębie koncepcji autorstwa Geacha szczegółowych analiz dotyczących problematyki osoby.
Kolejnym problematycznym elementem tej koncepcji jest doprecyzowanie kategorii ontologicznej, uznawanej za podstawę relacji uprawdziwiania. Wykazujemy trudności z dostosowaniem teorii Geacha do współczesnych stanowisk, które ujmują stan rzeczy jako ontologiczną podstawę rozważanej semantyki. Epistemologia używana przez brytyjskiego filozofa opiera się na relacji podmiot-przedmiot, a nie na stanach rzeczy, podobnie jak odniesienie przyczynowe Boga względem rzeczywistości.
Postmodernizm i ponowoczesność w świetle rozwoju technologii cyfrowych i procesu indywidualizacji
Paweł Pieniążek
Celem artykułu jest skonfrontowanie postmodernizmu rozumianego jako doktryna filozoficzna, czy, szerzej, pewien typ świadomości kulturowej z ponowoczesnością jako epoką stanowiącą wyraz przemian późnego kapitalizmu. Związki między postmodernizmem I ponowoczesnością analizowane są w perspektywie filozoficzno-socjologicznej poprzez porównanie diagnoz ponowoczesnych przemian przedstawionych przez przedstawicieli postmodernizmu i diagnoz przedstawionych przez socjologów ponowoczesności. W pierwszej części omawiam znaczenie technologii cyfrowych, w których postmoderniści pokładali nadzieję na wyzwolenie potencjału ludzkiej kreatywności, w drugim ponowoczesne procesy indywidualizacji związane z ideą samorealizacji. W konkluzji dochodzę do przekonania, że ponowoczesność sprzeniewierzyła się głoszonym przez postmodernizm ideom wolności, kreatywności, samorealizacji, solidarności.
W konkluzji wyrażam przekonanie, że ponowoczesność sprzeniewierzyła się ideom wolności, kreatywności, samorealizacji, solidarności głoszonym przez postmodernistów, które zgodnie z ich nadzieją miała ona urzeczywistnić.
Michał Kruszelnicki
Tekst zawiera uwagi polemiczne do książki Pawła Pieniążka pt. Jednostka, zło, historia w myśli Rousseau (Łódź 2022). Podjęta zostaje próba dyskusji z Autorem nad interpretacją głównych dzieł Rousseau, ich najważniejszymi pojęciami i problemami teoretycznymi. Mowa jest zwłaszcza o Umowie społecznej, Emilu, Marzeniach samotnego wędrowca, Nowej Heloizie, lecz pojawiają się też istotne odniesienia do tzw. pierwszej i drugiej Rozprawy, Dialogów i Listów do Malesherbesa. Tam, gdzie Pieniążek widzi tylko dowody „porażki” ideałów emancypacyjnych Rousseau i „klęskę” jego dzieła, tam autor polemiki stara się pokazać, że istnieją alternatywne sposoby czytania tekstów Rousseau, pozwalające ochronić go przed tradycyjnym zarzutem, że nie zdołał on uzgodnić wspólnotowego i indywidualistycznego planu swojej myśli i pozostał rozdarty między dwoma sprzecznymi i wykluczającymi się wzajemnie ideałami: obywatela i samotnika.
Iwona Grodź
Jakub Nowicki
Komentarze
Ten post dostępny jest także w języku: angielski
