Eastern Review jest czasopismem naukowym redagowanym przez Międzynarodowe Centrum Badań Wschodnioeuropejskich Uniwersytetu Łódzkiego we współpracy z Komisją Badań nad Integracją Europy Polskiej Akademii Nauk Oddział w Łodzi.

Głównym celem czasopisma jest nie tylko integrowanie wysiłków badawczych naukowców Uniwersytetu Łódzkiego podejmujących w swych pracach problematykę wschodnioeuropejską, ale także popularyzacja wyników ich prac. Ośrodek łódzki był dotychczas jednym z niewielu w Polsce, który pozbawiony był zarówno instytucji naukowo-badawczej jak i czasopisma naukowego specjalizującego się w studiach nad problematyką wschodnioeuropejską.

W bieżącym numerze:

Porównanie sytuacji prawnej osób LGBT+ w Polsce i Hiszpanii w latach 1930–2021

Piotr Skrzypek

Tematem artykułu jest porównanie sytuacji prawnej osób LGBT+ w Polsce i Hiszpanii. Mimo, że oba kraje są członkami Unii Europejskiej, sytuacja prawna w obu krajach jest zupełnie odmienna. Hiszpania jest uznana za jeden z najbardziej liberalnych kulturowo i przyjaznych krajów wobec społeczności LGBT+ na świecie. Kultura LGBT+ odegrała znaczącą rolę w hiszpańskiej literaturze, muzyce, kinie i innych formach rozrywki, a także w kwestiach społecznych i w polityce. W badaniach ankieterów na temat homoseksualizmu hiszpańska opinia publiczna jest oceniana jako „zdecydowanie pozytywna”, a społeczeństwo zaakceptowało homoseksualizm, co czyni go najbardziej przyjaznym dla osób LGBT+. Widoczność osób LGBT+ wzrosła również w kilku warstwach społeczeństwa, takich jak wojsko, sądownictwo i duchowieństwo.

Zdecydowanie odmienna sytuacja występuje w Polsce. Osoby nieheteroseksualne w naszym kraju stoją przed wyzwaniami prawnymi, z którymi nie mają do czynienia inni polscy obywatele, osoby niebędące osobami LGBT+. Według raportu ILGA-Europe z 2021 r. stan praw LGBT+ w Polsce jest najgorszy wśród krajów Unii Europejskiej. Teoretycznie Polska zapewnia osobom LGBT+ takie same prawa jak osobom heteroseksualnym w niektórych obszarach. Polskie prawo zakazuje dyskryminacji w zatrudnieniu ze względu na orientację seksualną. Nie istnieją jednak zabezpieczenia dla służby zdrowia, przestępstw z nienawiści i mowy nienawiści. W Polsce nie funkcjonują związki partnerskie osób tej samej płci i nie ma możliwości adoptowania dzieci. Osoby LGBT+ nie są dobrze postrzegane i są przedmiotem kpin i żartów.

Celem pracy jest więc próba analizy i porównania sytuacji osób LGBT+ w Polsce i w Hiszpanii. Autor postawił następujące pytania badawcze: czy i w jakim stopniu sytuacja osób LGBT+ w Hiszpanii uległa zmianie w okresie po uchwaleniu Konstytucji Hiszpanii w 1931 r. i wprowadzeniu nowego kodeksu karnego? Czy i w jakim stopniu uległa zmianie sytuacja osób LGBT w Polsce w analogicznym czasie? Jaka jest sytuacja prawna i postrzeganie osób LGBT+ obecnie w Hiszpanii, a jak w Polsce? Autor podjął także próbę wyjaśnienia, czym te różnice mogą być powodowane.

Cel został zrealizowany poprzez studium literatury z lat 1930–2021 oraz analizę dokumentów. Ze względu na fakt, że poruszany temat jest ciągle aktualny, w pracy wykorzystałem artykuły naukowe, książki, ale także informacje podawane na stronach internetowych, akty prawne, korzystałem również z oficjalnych witryn organizacji pozarządowych i stowarzyszeń.

Zróżnicowana integracja w polityce energetycznej UE

Tomasz Grzegorz Grosse

Głównym celem artykułu jest opisanie zróżnicowanej integracji w polityce energetycznej UE, która dotyczy wyłączenia gazociągów Nord Stream 2 i OPAL spod prawa europejskiego, a dokładniej z tzw. Trzeciego Pakietu Energetycznego. Próba derogacji prawa UE w odniesieniu do tych gazociągów miała ogromne znaczenie gospodarcze i polityczne dla całej Europy Środkowej. Wpłynęło to również na modyfikację prawa unijnego, a tym samym miało konsekwencje systemowe dla całej UE. W niniejszym artykule przeanalizuję proces mający na celu odstępstwo od stosowania prawa europejskiego oraz jego konsekwencje. Ponadto postaram się odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu dyskusja publiczna utrudniła możliwość wyłączenia spod prawa europejskiego gazociągów. Na koniec przejdę do wyjaśnienia powodów, dla których wyłączenie spod prawa Unii w rozpatrywanej sprawie nie powiodło się. Wydaje się to mieć duże znaczenie dla wyjaśnienia innych nieudanych prób dywersyfikacji integracji w ostatnich latach; może również pomóc w nakreśleniu, jakie ograniczenia istnieją dla samego procesu w przyszłości.

Rola współpracy wojskowej w relacjach wietnamsko-rosyjskich

Michał Zaręba

Głównym celem artykułu jest analiza ewolucji stosunków bilateralnych między Socjalistyczną Republiką Wietnamu (SRW) a Federacją Rosyjską w zakresie współpracy wojskowej od roku 2002, kiedy to obydwa kraje podpisały Deklarację o partnerstwie strategicznym. Udziela on odpowiedzi na następujące pytania badawcze: 1) jaka jest rola współpracy militarnej w relacjach rosyjsko-wietnamskich, 2) jakie są najistotniejsze płaszczyzny kooperacji wojskowej między Rosją a Wietnamem, 3) jakie są motywy rozwijania powiązań militarnych każdej ze stron, 4) czy rosyjska aneksja Krymu w 2014 roku i inwazja na Ukrainę w 2022 roku zmieniły cele wietnamskiej polityki wobec Moskwy, 5) w jaki sposób napięcia w relacjach chińsko-amerykańskich wpływają na współpracę wojskową między Rosją a Wietnamem? Tezy niniejszego artykułu zakładają, że: 1) rząd w Hanoi utrzymuje przyjazne stosunki polityczne z Moskwą w obliczu konfliktu na Ukrainie i kontynuuje współpracę wojskową, jednak eksport rosyjskiej broni do Wietnamu w ostatnich latach spadł, 2) Wietnam dywersyfikuje dostawców uzbrojenia rozszerzając współpracę z Izraelem, Białorusią, USA i Koreą Południową, ale Rosja nadal pozostaje kluczowym sprzedawcą broni dla Hanoi.

Artykuł zawiera krótki przegląd stosunków rosyjsko-wietnamskich, koncentruje się również na ważnych kontraktach handlowych w zakresie handlu bronią oraz umowach o współpracy wojskowej. Analiza zawiera interpretację danych publikowanych przez Sztokholmski Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem (SIPRI), aby pokazać skalę powiązań militarnych, a także wskazuje główne wyzwania dla przyszłej współpracy wojskowej.

Motywy zimnowojenne w rosyjskiej narracji medialnej – wybrane przykłady

Grair Magakian

Artykuł jest próbą krótkiej analizy rosyjskojęzycznej nowo zimnowojennej narracji, celem wychwycenia percepcji wpływów językowych na odbiorców informacji (multi)medialnej w szczególności w przestrzeni rosyjskiej. Zbudowany przez rosyjską agitacyjną i propagandową machinę językowy obraz świata niekoniecznie występuje w symbiozie z pozajęzykowym obrazem rzeczywistości, jednak ma określony wpływ na jego „budowę”, nawet w sposób pośredni. Niektóre językowe obrazy uzasadnień działań wojennych są w sprzeczności nawet z rosyjską rzeczywistością, jednak są na tyle sugestywne i tak skutecznie opierają się na fundamentach propagandowych zbudowanych podczas poprzedniego zimnowojennego okresu, iż od razu znajdują akceptację wśród rosyjskich/rosyjskojęzycznych odbiorców (Russian Field, 2022; Levada-Centr, 2022; WCIOM, 2022). Zatem można konkludować, iż determinantą końca postzimnowojennego porządku jest często rosyjski powrót do ww. sowieckiej terminologii agitacji i propagandy, zgodnie z (świadomymi i podprogowymi) terminami zapożyczonymi z poprzedniego okresu zimnowojennego „porządku” z lat 1947–1991. Są to terminy dobrze wypróbowane/sprawdzone zarówno w teorii, jak i w praktyce, w szczególności z okresu postfaszystowskiego – chodzi o percepcję świata językowego i pozajęzykowego szeregowego Rosjanina, czyli aktora/gracza/uczestnika obecnego przeciwstawiania się postzimnowojennemu porządkowi. Od 1945 r. do teraz tak potężna jest antyfaszystowska propaganda i straszenie Rosjan (także ludzi radzieckich) faszystowskim zagrożeniem (i zgniłym kapitalizmem Zachodu), iż korzystanie z tej terminologii jednoznacznie kojarzy się ze strachem wojny, mordów, gwałtów itd.

Wyzwania wynikające z cyberbezpieczeństwa w wymiarze współczesnego bezpieczeństwa globalnego (na przykładzie wojny rosyjsko-ukraińskiej)

Alika Guchua, Thornike Zedelashvili

Wyzwania i zagrożenia związane z cyberbezpieczeństwem rosną każdego dnia na świecie. Wszystko to ma istotny wpływ na stosunki międzynarodowe. Kiedy mamy do czynienia z tak rewolucyjnym rozwojem technologii, jak w XXI w., konieczne jest już posiadanie przez wszystkie państwa systemów cyberbezpieczeństwa na wysokim poziomie. Nie jest to łatwa kwestia do rozwiązania, ponieważ cyberbezpieczeństwo wymaga sporych nakładów finansowych, zasobów ludzkich, a także specjalnie przeszkolonych specjalistów. Zagrożenia płynące z cyberprzestrzeni wymagają odpowiedniej reakcji, w tym przypadku nie mamy wyboru, cały świat stoi w obliczu niebezpieczeństwa. Cyberprzestępczość i powodowane przez nią szkody rosną z roku na rok. Ponadto wszystko to wpływa na psychikę ludzi i pozostawia poczucie niepewności. Największym problemem jest to, że w tej wirtualnej wojnie (podobnie jak w prawdziwej) biorą udział głównie agresywne państwa, organizacje terrorystyczne, grupy niepaństwowe, wielkie korporacje itp. Jako przykład możemy przytoczyć państwo agresora, jakim jest Rosja, która przeprowadza poważne ataki cybernetyczne na Ukrainę, Gruzję i inne państwa, których systemy cyberbezpieczeństwa są mniej chronione. Przejście procesów politycznych, wojskowych, społecznych czy przestępczych do cyberprzestrzeni sprawiło, że cyberbezpieczeństwo stało się jednym z głównych segmentów bezpieczeństwa państwa. Państwa o rozwiniętym potencjale cyberofensywnym, przede wszystkim Rosja, z powodzeniem wykorzystują cyberprzestrzeń zarówno w czasie wojny i konfliktu, jak i w czasie pokoju do uzyskania przewagi geopolitycznej. W artykule omówiono wyzwania i zagrożenia związane z rozwojem nowoczesnych technologii cybernetycznych i informacyjnych, dokonano analizy zagrożeń związanych z nowymi możliwościami bezpieczeństwa informacyjnego współczesnych państw, w tym cyberbezpieczeństwa. Celem artykułu jest przedstawienie roli cyberbezpieczeństwa w wojnie rosyjsko-ukraińskiej i wynikających z niej zagrożeń. W artykule zastosowano następujące metody: metody historyczno-opisowe, badania polityki oraz analizę porównawczą, a także wykorzystano teorie równowagi sił i sekurytyzacji.

Partycypacja polskiej mniejszości w polityce lokalnej Republiki Litewskiej

Katažyna Berštanska

Artykuł dotyczy trzech zagadnień. Po pierwsze, przedstawia, w skrócie proces odrodzenia działalności polskiej na Litwie po II wojnie światowej. Po drugie, skupia się na działalności politycznej podjętej przez polską mniejszość na szczeblu państwowym. Po trzecie, na przykładzie Rejonu Solecznickiego charakteryzuje działalność polskiej mniejszości na szczeblu administracji samorządowej. Poszukuje także odpowiedzi na pytania: (1) jak funkcjonuje Rada Samorządowa, której przedstawicielami w większości są osoby wywodzące się z polskiej mniejszości? oraz (2) czy przynależność narodowa ma znaczenie w funkcjonowaniu Rady? Wybór ram czasowych (1990–2016) był podyktowany początkiem rozpadu ZSRR oraz odniesionym największym politycznym sukcesem polskiej partii na szczeblu parlamentarnym w 2016 r. Polska mniejszość na Litwie według różnych danych statystycznych liczy od 200 do 250 tys. mieszkańców w 3-milionowej Litwie. Jest społecznością rdzenną i dobrze zorganizowaną. Polskie odrodzenie na Litwie po zniszczeniach II wojny rozpoczęło się mniej więcej w latach 60. XX w., a swoje apogeum osiągnęło na przełomie lat 80. i 90. XX w. W nowo powstającym państwie społeczność polska nie była bezczynna. Zrzeszona w Związku Polaków na Litwie rozpoczęła działalność kulturową, oświatową i polityczną. Artykuł jest wynikiem wieloletnich obserwacji pracy działaczy samorządowych poprzedzony analizą historyczną powstania państw narodowych oraz mniejszości narodowych. Główną metodą badawczą jest analiza treści zarejestrowanych wystąpień na posiedzeniach Rady Samorządu Rejonu Solecznickiego, dokumentów samorządowych i Związku Polaków na Litwie. Przydatna była również strona Najwyższej Komisji Wyborczej Republiki Litewskiej z szeroką bazą danych statystycznych każdych wyborów na Litwie.

Istota skutecznego zarządzania nowoczesnymi partiami politycznymi oraz kampaniami wyborczymi w kontekście zastosowania modelu zarządzania politycznego w Polsce

Marek Sempach

Efektywne zarządzanie stanowi istotny element funkcjonowania każdej organizacji, także tej występującej na rynku politycznym. Niniejszy tekst stanowi próbę ukazania istoty zagadnienia zarządzania w wymiarze rynku politycznego ze szczególnym uwzględnieniem procesów toczących się w organizacjach, jakimi są współczesne partie polityczne. Dane niezbędne do napisania publikacji stanowią kompilację przeprowadzonych studiów literaturowych oraz obserwacji własnych autora ze szczególnym uwzględnieniem międzynarodowych badań oraz doświadczeń polskich. Uzupełniająca stawiany problem poznawczy analiza komparatystyczna prezentowanego modelu i stosowanych praktyk partii w Polsce umożliwi poznanie lokalnej specyfiki oraz wskazanie najlepszych praktyk w zakresie zarządzania partią, które powinny być realizowane dla osiągania rynkowej przewagi konkurencyjnej. Dodatkową wartością tekstu jest wskazanie różnic i podobieństw występujących w obszarze zarządzania organizacją polityczną i komercyjną.

Wstęp

Alicja Stępień-Kuczyńska

Komentarze

Ten post dostępny jest także w języku: angielski