Zapraszamy do lektury nowego numeru Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe. Czasopismo wydawane jest od roku 1998 przez Instytut Ekonomii na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. Celem periodyku jest publikowanie oryginalnych wyników empirycznych badań porównawczych z zakresu nauk ekonomicznych i społecznych, dotyczących głównie krajów Unii Europejskiej oraz Europy Środkowej i Wschodniej. 

Artykuły dostępne w j. angielskim.

W numerze (PDF):

Jakość rządzenia a napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich. Badanie porównawcze wśród państw członkowskich UE

Bogusława Dobrowolska, Tomasz Dorożyński, Anetta Kuna‑Marszałek

Głównym celem artykułu jest porównawcza ocena jakości rządzenia w krajach członkowskich UE w latach 2004–2020 oraz zbadanie jego związku z napływem zagranicznych inwestycji bezpośrednich (ZIB). Badanie podzielono na pięć etapów. Pierwszy, oparty na Worldwide Governance Indicators(WGI), jest próbą identyfikacji krajów o podobnym poziomie jakości rządzenia. Na podstawie tego kryterium, stosując statystyczne metody grupowania, podzieliliśmy państwa członkowskie UE na 4 grupy. W drugim etapie wykorzystaliśmy syntetyczny wskaźnik do porównania poziomu jakości rządzenia wśród państw członkowskich UE. Następnie przeanalizowaliśmy napływ ZIB do krajów członkowskich UE. Ze względu na znaczne różnice w tym zakresie podzieliliśmy je również na cztery grupy uszeregowane rosnąco pod względem skumulowanej wartości ZIB w relacji do PKB. W czwartym etapie zbadaliśmy związek między napływem ZIB a zagregowaną wartością jakości rządzenia. Na koniec zbadaliśmy znaczenie sześciu zmiennych częściowych jakości rządzenia dla napływu ZIB do krajów członkowskich UE.

Badanie wykazało, że państwa członkowskie UE różnią się istotnie pod względem jakości rządzenia, mierzonej wskaźnikiem WGI. Wyniki analizy statystycznej dostarczyły podstaw do pozytywnej weryfikacji hipotezy o pozytywnym związku pomiędzy jakością rządzenia a napływem ZIB. Stosunkowo największe znaczenie można przypisać jakości wprowadzanych regulacji.

Przepływy międzysektorowe w gospodarkach krajów Grupy Wyszehradzkiej

Michał Przybyliński, Joanna Trębska

Przedstawiamy studium porównawcze przepływów pomiędzy sektorami instytucjonalnymi w gospodarkach Czech, Węgier, Polski i Słowacji, ze szczególnym uwzględnieniem roli sektora zagranicy. W naszym badaniu staramy się określić siłę i charakter powiązań międzysektorowych w analizowanych krajach oraz wskazać podobieństwa i różnice pomiędzy nimi. Badanie opiera się na sekwencji wszystkich transakcji zawartych w Systemie Rachunków Narodowych (SRN). Są to transakcje produktowe, tworzenie i alokacja dochodów pierwotnych, dystrybucja dochodów oraz transakcje w zakresie instrumentów finansowych. Badanie wyróżnia się spójnością i zbilansowaniem w ramach SRN. Zastosowana metoda transformacji danych do postaci macierzy płatnik‑odbiorca gwarantuje zachowanie tych właściwości.

Jest to pierwsze tego typu kompleksowe badanie porównawcze, dostarczające jednoznacznych i powtarzalnych wyników na podstawie ustandaryzowanego systemu rachunkowości, funkcjonującego we wszystkich krajach europejskich.

Okres objęty badaniem (2000–2020) pozwala na wyciągnięcie ciekawych wniosków na temat procesów zachodzących w trakcie i po akcesji do UE. Uzyskane wyniki wskazują m.in. wzrost zaangażowania sektora zagranicy, przede wszystkim w procesy produkcyjne (import, eksport), a także inwestycyjne. Na szczególną uwagę zasługuje wysoki stopień finansjalizacji węgierskiej gospodarki.

Inteligentne miasta dla zrównoważonego rozwoju społeczności lokalnych na przykładzie Wołynia i miasta Lublin

Pierpaolo Pontrandolfo, Oksana Polinkevych, Barbara Scozzi, Olena Kuzmak

Koncepcja „inteligentnego miasta” jest aktywnie wdrażana przez kilka europejskich miast w celu poprawy jakości życia obywateli i zrównoważonego rozwoju na poziomie społeczności lokalnych. Celem artykułu jest ocena programów „smart city” przyjętych przez ukraińskie miasta na Wołyniu na podstawie oceny ich dobrostanu. W tym celu dokonano przeglądu literatury w celu zidentyfikowania wskaźników służących do oceny dobrostanu na poziomie lokalnym i przyjęto podejście Benessere equo e sostenibile dei Territori (BESdT, Sprawiedliwy i trwały dobrobyt obszarów). BESdT to instytucjonalne ramy pomiarowe opracowane przez Włoski Narodowy Instytut Statystyczny (ISTAT), mające na celu pomiar dobrostanu na poziomie lokalnym poprzez zbiór wskaźników obejmujących różne obszary dobrostanu. Wskaźniki BESdT dostępne dla Ukrainy i Polski zostały zebrane, a następnie zmierzone. Głównym celem badania jest wyjaśnienie możliwości wykorzystania wskaźników BESdT w ocenie inteligentnych miast w Europie Południowej dla krajów Europy Północno‑Wschodniej na przykładzie Wołynia i miasta Lublin. W pracy przeanalizowano wskaźniki inteligentnych miast i przykłady ich rozbudowy w latach 2003–2021. Wyniki świadczą o tendencji wzrostowej w realizacji programów „inteligentnych miast” w kontekście regionalnym. Na Wołyniu priorytetowymi obszarami realizacji projektu są bezpieczeństwo, transport i energia elektryczna. W regionie tym można wyróżnić takie tendencje, jak zmniejszenie śmiertelności ludności, poprawa równowagi między pracą a życiem osobistym, wzrost dobrobytu gospodarczego oraz poprawa komponentu środowiskowego i bezpieczeństwa społeczeństwa. Z drugiej strony zidentyfikowano również zmniejszenie wdrażania innowacji i utratę zaufania do władz. Z analizy wynika, że pozytywne zmiany, o których mowa powyżej, wydają się wynikać z działań władzy centralnej, a nie regionalnej. Na podstawie analizy ustalono, że kraje Europy Północno‑Wschodniej wykazują poziom rozwoju inteligentnych miast Smart City 3.0, z wyjątkiem Ukrainy z poziomem rozwoju Smart City generacji 1.0 i Europy Południowej z poziomem rozwoju Smart City generacji 4.0.

Ubóstwo w wybranych krajach Europy. Analiza przestrzenno-czasowa w latach 2003–2020

Maciej Jewczak, Karol Korczak

Problem ubóstwa, zarówno w teorii, jak i w praktyce, nabrał nowego znaczenia m.in. wraz z początkiem transformacji wybranych gospodarek europejskich z centralnie planowanej do gospodarki rynkowej. Transformacja systemowa i towarzyszące jej zmiany własnościowe wywołały zmiany w rozkładzie dochodów, co wpłynęło na wzrost rozwarstwienia społeczeństwa pod względem sytuacji materialnej i pogorszenie warunków życia niektórych grup społecznych. Projektowanie i ocenę programów walki z ubóstwem powinna poprzedzać identyfikacja, kto jest uważany za biednego bądź żyjącego w ubóstwie. Zdefiniowanie ubóstwa to zatem pierwszy i kluczowy krok w pomiarze jego cech, np. jego natężenia, stąd wybór konkretnej definicji zjawiska ma fundamentalne znaczenie dla uzyskanych wyników tego pomiaru.

Celem artykułu jest ocena sytuacji materialnej społeczeństw europejskich w kontekście zmian ubóstwa w ujęciu holistycznym, z uwzględnieniem wszystkich informacji dostępnych w krajowych i międzynarodowych statystykach dotyczących tego problemu. Realizując cel badawczy dla poziomu danych regionalnych, poprzez zastosowanie miary dekompozycji zmian struktury (URi), oszacowano kierunki i natężenie zmian w strukturze ubóstwa rejestrowanego. W dalszej kolejności oceniono, czy przemiany w sferze analizowanego zjawiska pokrywają się czasowo i przestrzennie. Zastosowanie odległości Hellingera (HD) pozwoliło na określenie znaczenia trendów zmian w strukturze ubóstwa, szczególnie w latach pandemii COVID–19, kiedy to w analizowanych regionach NUTS–2 zidentyfikowano wzrost znaczenia poszczególnych składowych strukturalnych ubóstwa. Dla niektórych gospodarek procesy transformacji były także konsekwencją pojawiających się w Europie kryzysów gospodarczych lub ważnych wydarzeń o znaczeniu międzynarodowym, np. sportowych czy przystępowaniu krajów do struktur UE.

Wpływ równowagi ekonomicznej, globalizacji, rozwoju społecznego i konkurencyjności rynkowej na zrównoważony rozwój przedsiębiorstw produkcyjnych – przypadek Francji, Niemiec, Włoch i Polski

Magdalena Kowalska, Anna Misztal

W artykule przedstawiono wyniki analiz wpływu równowagi ekonomicznej, Wskaźnika Rozwoju Społecznego, Wskaźnika Globalizacji KOF oraz Wskaźnika Globalnej Konkurencyjności na zrównoważony rozwój przedsiębiorstw produkcyjnych i ich komponentów we Francji, Niemczech, Włoszech i Polsce w latach 2008–2021. W naszych badaniach wykorzystaliśmy Klasyczną Metodę Najmniejszych Kwadratów (OLS) oraz Metodę Pozornie Niepowiązanych Równań (SUR). Wyniki analiz pokazują, że badane czynniki zewnętrzne znacząco wpływają na zrównoważony rozwój przedsiębiorstw. Ponadto nasze modele wykazują różną siłę i kierunek zależności między zmiennymi objaśnianymi i objaśniającymi. Nasze modele potwierdzają konieczność skoordynowania polityki makroekonomicznej i środowiskowej. Ważne jest stosowanie skutecznych narzędzi wsparcia gospodarczego, a także zwiększenie presji ze strony instytucji Unii Europejskiej na kraje emitujące szkodliwe substancje.

Analiza porównawcza działań adaptacyjnych do zmian klimatu podejmowanych przez kraje członkowskie Unii Europejskiej

Dorota Michalak, Paulina Szyja

Celem niniejszego opracowania jest wskazanie, jaki jest poziom zaawansowania polityki adaptacyjnej Polski w stosunku do polityki innych krajów unijnych. Dokonano analizy sytuacji Polski na tle krajów członkowskich Unii Europejskiej. Wykorzystaną metodą badawczą był benchmarking. Badania zostały poprzedzone porównaniem stopnia wpływu zmian klimatycznych na gospodarkę poszczególnych krajów Unii. W badaniu wykorzystano 12 jednostek porównawczych, prognoza do 2100 roku dla 27 krajów. Wartością dodaną przeprowadzonej analizy jest diagnoza wskazująca, czy zaawansowanie polityki adaptacyjnej poszczególnych krajów jest adekwatne do prognozowanej zmiany klimatu. Na podstawie przeprowadzonych badań ustalono, że na tle państw zachodnich Polska jest krajem o prognozowanym najniższym wpływie zmian klimatu reprezentowanych przez wybrane wskaźniki badania, ale także najniższym stopniu zaawansowania polityki adaptacyjnej. Porównanie Polski z pozostałymi krajami przyjętymi do struktur UE, począwszy od 2004 roku, wskazuje na odwrotną tendencję.

Przeprowadzone badania stanowią punkt wyjścia do dalszych analiz szeroko rozumianej adaptacji o zasięgu zarówno krajowym, unijnym, jak i światowym. Wskazują bowiem, że mimo wysokiego tempa wzrostu negatywnych konsekwencji zmiany klimatu stopień realizacji polityki adaptacyjnej jest wciąż niewystarczający, często na wczesnym etapie planowania.

Model Mundella‑Fleminga a polityka stabilizacji makroekonomicznej

Erico Wulf Betancourt, Ryszard Piasecki

W artykule analizowane są implikacje polityczne i gospodarcze wynikające z modelu M‑F w odniesieniu do gospodarek wschodzących. Ich zróżnicowane warunki instytucjonalne i kulturowe utrudniają zdefiniowanie prawidłowych reguł polityki fiskalnej w odniesieniu do wyboru reżimów kursowych i ich dopasowania do wymogów polityki makroekonomicznej. Na podstawie doświadczeń z Chile, Kolumbii i Unii Europejskiej podjęta została próba wyjaśnienia, w jaki sposób zasady polityki fiskalnej poszerzają zakres możliwości wykorzystania polityki kursowej. Zasadniczym problemem jest wykorzystanie polityki fiskalnej do stawienia czoła szokom finansowym przy utrzymaniu autonomii polityki monetarnej.

Analiza wpływu innowacyjnych uwarunkowań gospodarki na przepływy pracowników na rynku pracy w państwach Unii Europejskiej

Grażyna Węgrzyn, Marcin Salamaga

Głównym celem pracy jest przedstawienie wyników badań empirycznych dotyczących wpływu poziomu innowacyjności gospodarki na strukturę przepływów na rynku pracy.

Analiza kierunków i skali przepływów umożliwia poznanie ważnych własności rynku pracy, a tym samym pozwala lepiej konstruować i adresować polityki ukierunkowane na ograniczanie skali bezrobocia lub aktywizację osób biernych zawodowo. W opracowaniu wykorzystano dane z badania Labour Force Survey (LFS) oraz statystyk eksperymentalnych job‑to‑job dla państw Unii Europejskiej w latach 2011–2019. Badania przeprowadzono odrębnie dla wyróżnionych grup państw ze względu na poziom innowacyjności, tj. Liderzy innowacji (Innovation leaders), Silni innowatorzy (Strong innovators), Umiarkowani innowatorzy (Moderate innovators), Wschodzący innowatorzy (Emerging innovators). Wskazujemy, że skala i kierunek przepływów osób na rynku pracy zależą od poziomu innowacyjności gospodarki. Głównym wkładem opracowania jest zidentyfikowanie wzorców przepływów na rynku pracy w państwach Unii Europejskiej, warunkowanych poziomem innowacyjności gospodarki. W badaniu wykorzystano panelowe modele korekty błędem ECM oraz panelowy test przyczynowości. W krajach zaliczanych do Liderów innowacyjności kształcenie ustawiczne zwiększa przepływy pracowników (EE) oraz rotację (job‑to‑job) ogółem, natomiast w krajach słabych innowacyjnie wzrasta rotacja jedynie wśród osób młodych (15–24 lata).

Ponowna ocena zmienności na rynku ropy naftowej i zmienności na rynku akcji na przykładzie wybranych krajów SAARC

Tariq Aziz

Przenoszenie zmienności dostarcza informacji, czy informacje na jednym rynku wpływają na informacje na innym rynku. W niniejszym artykule zbadano, czy zmienność rynku ropy naftowej przenosi się na rynki akcji wybranych krajów SAARC. W badaniu wykorzystano dane z okresu od lutego 2013 r. do września 2019 r. w celu uzyskania zaktualizowanych danych na temat przenoszenia zmienności globalnych cen ropy naftowej na rynki akcji państw członkowskich SAARC. Wykorzystano dwuwymiarowy model EGARCH do testowania przenoszenia zmienności z rynku ropy naftowej na rynek akcji. Należy zauważyć, że szoki cenowe na rynku ropy naftowej nie mają znaczącego wpływu na zmienność na rynkach akcji, z wyjątkiem rynku akcji w Bangladeszu. Decydenci mogą wykorzystać te ustalenia przy podejmowaniu decyzji w obszarze polityki.

Komentarze

Ten post dostępny jest także w języku: angielski