Kwartalnik Prawa Podatkowego | Nr 4/2022
Opublikowano: 8 grudnia 2022
Zapraszamy do lektury nowego numeru “Kwartalnika Prawa Podatkowego“ – czasopisma naukowego wydawanego od 1999 roku we współpracy Wydawnictwa Uniwersytetu Łódzkiego z Centrum Dokumentacji i Studiów Podatkowych. Na łamach KPP publikowane są: artykuły dotyczące dokumentacji prawa krajowego, międzynarodowego i Unii Europejskiej, raporty z badań na temat stanu polskiego prawa podatkowego oraz rozprawy przygotowywane przez znanych i cenionych autorów – zarówno polskich, jak i zagranicznych oraz glosy do orzeczeń polskich sądów administracyjnych będące swoistym komentarzem i omówieniem tych wyroków w odniesieniu do obowiązujących przepisów prawnych w tym zakresie.
Redaktorem naczelnym czasopisma jest prof. dr hab. Włodzimierz Nykiel.
Artykuły numeru:
Świadomość podatkowoprawna podmiotów administracji rządowej
Ireneusz Nowak
Artykuł podejmuje tematykę szeroko rozumianej świadomości podatkowo-prawnej podmiotów administracji rządowej, co do zasady z obszaru danin publicznoprawnych. Podstawowym celem rozważań jest ukazanie, na podstawie Krajowej Administracji Skarbowej oraz pakietu ustaw pt. Podatkowy Polski Ład/Niskie Podatki, tzw. rozdźwięku pomiędzy celami deklarowanymi przez kierownictwo Krajowej Administracji Skarbowej oraz Ministerstwa Finansów a rzeczywistością. Co więcej, zasadnicza wątpliwość, którą autor próbuje wyjaśnić, sprowadza się do pytania: „Czy osoby powoływane na kierownicze stanowiska w administracji podatkowej/skarbowej powinny mieć »sprofilowane« wykształcenie oraz »ukierunkowane« doświadczenie w zakresie wymiaru, poboru i egzekucji danin publicznoprawnych?”.
Bogumił Brzeziński
Artykuł zawiera omówienie książki A. Mariańskiego pt. (Nie)sprawiedliwy polski podatek dochodowy od osób fizycznych. Obok uwag natury recenzyjnej umieszczono w nim wiele spostrzeżeń i opinii na temat kluczowych kwestii opodatkowania dochodu, takich jak zasada sprawiedliwości podatkowej czy zasada zdolności do świadczenia podatkowego. Poruszono także zagadnienie polityki orzeczniczej polskich sądów podatkowych w sprawach dotyczących opodatkowania dochodów.
Sprzedaż licytacyjna a przesłanki zastosowania art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług
Włodzimierz Nykiel, Michał Wilk
Celem artykułu jest ustalenie warunków nałożenia obowiązku zapłaty podatku na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług na komornika dokumentującego dokonaną sprzedaż licytacyjną fakturą VAT w sytuacji, w której organ podatkowy uznaje, że faktura ta nie dokumentuje rzeczywistego zdarzenia gospodarczego. Artykuł koncentruje się na sankcyjno-prewencyjnym charakterze prawnym normy z art. 108 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług w kontekście prawnej roli komornika w systemie poboru tego podatku w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości UE, sądów administracyjnych i Trybunału Konstytucyjnego.
Wpływ struktury stawek podatku akcyzowego na rynek poszczególnych wyrobów akcyzowych
Wojciech Bronicki
System poboru akcyzy w Unii Europejskiej, a także w Polsce, oparty głównie na procedurze zawieszenia poboru akcyzy, jest najszczelniejszym systemem poboru podatków. Bardzo duży wpływ na rynek wyrobów akcyzowych ma ustalenie stawek podatku akcyzowego na alkohol etylowy, piwo, wino i napoje fermentowane oraz papierosy, tytoń do palenia czy wyroby nowatorskie do 2027 r. (na okres pięciu lat). W przypadku napojów alkoholowych ustalone stawki akcyzy utrzymują relację stawki podatkowej między napojami wysokoprocentowymi, takimi jak wódka, a napojami niskoprocentowymi, takimi jak piwo i wino. Jednak ze względu na dużą wrażliwość na zmiany cen w przypadku relatywnie tanich pojedynczych napojów niskoalkoholowych, takich jak piwo, ich spożycie może być ograniczone kosztem napojów wysokoalkoholowych. W przypadku wyrobów tytoniowych, a zwłaszcza papierosów, relacja obciążenia akcyzą papierosów tanich do drogich zostanie utrzymana w dłuższej perspektywie, ponieważ po pierwszym roku obowiązywania nowych stawek równomierny wzrost opłaty będzie wynikał z zastosowania wyższej stawki kwotowej. Jednakże w odniesieniu do produktów alternatywnych dla papierosów, takich jak e-papierosy i produkty nowatorskie, taka równowaga nie została zachowana, ponieważ stawki dla wyrobów nowatorskich znacznie wzrosły, podczas gdy stawki dla e-papierosów pozostały niezmienione. Stawki na tradycyjne papierosy również pozostały niezmienione w pierwszym roku, zwiększono jedynie stawkę minimalną, ale w mniejszym stopniu niż inflacja. W rezultacie nawet papierosy objęte tą minimalną stawką są realnie nie mniej dostępne ekonomicznie. Ponadto rynek nadal oferuje papierosy po cenach znacznie niższych od średniej ważonej wartości papierosów w poprzednim roku. Na strukturę rynku nie powinny jednak wpływać planowane podwyżki stawek podatku akcyzowego na tytoń do palenia, wyroby innowacyjne i papierosy, począwszy od 2023 r., ponieważ rosną one równo (poza e-papierosami) o 10% na wszystkie produkty i są realizowane poprzez zwiększenie stawki kwotowej.
Dobra wiara w prawie podatkowym. Rozważania na gruncie art. 58a Ordynacji podatkowej
Agata Ćwik-Bury
Artykuł podejmuje problematykę dobrej wiary w aspekcie regulacji art. 58a Ordynacji podatkowej, wprowadzającej dodatkowe zobowiązanie podatkowe związane z przepisami antyabuzywnymi – klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania. Autorka, dokonując analizy normatywnej instytucji dobrej wiary z art. 58a Ordynacji podatkowej jako przesłanki mogącej uwolnić podatnika od dodatkowego zobowiązania podatkowego, rozważa znaczenie tego pojęcia oraz jego relację w odniesieniu do orzeczniczej koncepcji dobrej wiary funkcjonującej w obszarze wspólnego systemu podatku od wartości dodanej. Wskazuje również, że z uwagi na niedookreśloność terminu „dobra wiara” stanowi ona elastyczną formę stosowania prawa podatkowego, właściwą dla neopozytywizmu prawniczego.
Dariusz Gibasiewicz
Artykuł dotyczy odpowiedzialności członków zarządu spółek kapitałowych za ich zaległości podatkowe. Przedstawiono w nim sposób interpretacji i stosowania tych przepisów przez organy podatkowe i sądy administracyjne w konkretnych sprawach. Dokonano także analizy błędów popełnianych w tego typu postępowaniach oraz naruszeń praw członków zarządu jako podmiotów solidarnie odpowiedzialnych ze spółkami za ich zaległości podatkowe. Jednocześnie opisano prawidłowy model orzekania odpowiedzialności członków zarządu za takie zaległości, z uwzględnieniem zasady zaufania do organów podatkowych.
Przemysław Krzykowski
Celem niniejszego artykułu jest analiza przesłanek ustawowych uzasadniających odstąpienie przez organy podatkowe od reguły doręczenia pism procesowych profesjonalnym pełnomocnikom za pomocą środków komunikacji elektronicznej zgodnie z art. 144 § 3 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym do dnia 5 października 2021 r. oraz ocena zmian legislacyjnych wprowadzonych ustawą z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (Dz.U. poz. 2320) w tym zakresie. Autor na podstawie dotychczasowego orzecznictwa sądów administracyjnych dokonał kompleksowej oceny nowych regulacji prawnych.
Sebastian Kowalski
W artykule podjęto bardzo kontrowersyjny, zarówno w teorii, jak i w praktyce, problem zbiegu przestępstwa skarbowego i przestępstwa. Autor uważa tę konstrukcję za szkodliwą i naruszającą zasadę ne bis in idem. Wskazując na dominujący w orzecznictwie pogląd, że reguły wyłączania wielości ocen mają zastosowanie jedynie w wypadku zbiegu przepisów ustawy, natomiast nie stosuje się ich w razie idealnego zbiegu czynów zabronionych, o którym mowa w art. 8 § 1 k.k.s., autor przedstawia jego ujemne następstwa w perspektywie karnoprocesowej. Ujawniają się one przede wszystkim w możliwości dwukrotnego prowadzenia postępowania karnego przeciwko osobie uznanej za sprawcę czynu zabronionego, realizującego ustawowe znamiona czynu zabronionego stypizowanego w Kodeksie karnym skarbowym i w innej ustawie karnej. Może to mieć szczególne negatywne skutki dla osób, które przyznają się do popełnienia przestępstwa skarbowego dlatego, że chcą skorzystać z instytucji zaniechania ukarania sprawcy i tym samym jak najszybciej zakończyć prowadzone przeciwko nim postępowanie. Osobami takimi mogą być zaś nie tylko podatnicy lub osoby zarządzające podatnikami będącymi jednostkami organizacyjnymi, lecz także księgowi czy doradcy podatkowi.
Stefan Babiarz
Z art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. h i art. 16 pkt 4 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego wynika, że wpływy z podatku od czynności cywilnoprawnych są przekazywane na rachunek budżetu gminy, na której obszarze znajduje się siedziba przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części. Zgodnie z art. 11 tej ustawy środki te organ podatkowy przekazuje na rachunek budżetu właściwej jednostki samorządu terytorialnego w terminie 14 dni od dnia, w którym wpłynęły one na rachunek urzędu skarbowego. Podziału środków z tytułu tego podatku dokonuje notariusz jako płatnik (art. 8 Ordynacji podatkowej), sporządzając deklarację o wysokości pobranego i wpłaconego podatku przez płatnika, w tym także informację (będącą deklaracją podatkową w rozumieniu art. 3 pkt 5 Ordynacji podatkowej) o kwocie podatku należnego poszczególnym gminom. Z powyższych regulacji wynika, że informacja – jako deklaracja – podlega czynnościom sprawdzającym z art. 272 i następnych Ordynacji podatkowej. Jest ona poza tym czynnością materialno-techniczną (art. 3 § 2 pkt 4 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi), przez co gmina, która otrzymała mniej środków pieniężnych z podatku od czynności cywilnoprawnych, a chce skorzystać z uprawnienia do zakwestionowania tego podziału, może jako strona (art. 133 § 1 o.p.) tego postępowania o przekazaniu złożyć skargę do sądu administracyjnego zgodnie z art. 3 § 2 pkt 4 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Pogląd sądu o braku drogi sądowo-administracyjnej w tej kwestii i odsyłający gminę na drogę postępowania przed sądem powszechnym jest błędny, nie uwzględnia bowiem powyższych regulacji prawnych i nie dostrzega, że nie są one tożsame z procedurą podziału środków należnych gminom z tytułu podatków dochodowych.
Pozorna rysa na obliczu Temidy
Marek Dobrowolski
Artykuł stanowi polemikę z tekstem A. Gomułowicza pt. Rysa na obliczu Temidy („Kwartalnik Prawa Podatkowego” 2022, nr 2, s. 29–38), który jest krytyczną, acz swoistą glosą do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 listopada 2021 r. (III FSK 3626/21) odnoszącego się do powołań sędziowskich (asesorskich) z udziałem obecnej KRS. Jest to glosa napisana w formie publicystyki prawniczej, połączonej dodatkowo z wykładem prawa konstytucyjnego, którego precyzja pozostawia wiele do życzenia. W efekcie w artykule pojawia się szereg tez stawianych nader swobodnie, co czyni je bardziej zbiorem refleksji luźno zainspirowanych wyrokiem NSA niż spójnym prawniczo wywodem (np. dotyczących testu Astradsson), albo tez stawianych z pominięciem dorobku orzeczniczego Trybunału Konstytucyjnego oraz doktryny prawa konstytucyjnego (np. w odniesieniu do prerogatywy Prezydenta RP). W rezultacie uznać należy, że autor nazbyt pobieżnie traktuje podjętą w wyroku NSA problematykę – raczej ogłasza tylko swoje przekonania, niż próbuje je udowadniać. W ten sposób jednak nie ma szans zbliżenia się do prawdy, którą – jak deklaruje – ceni sobie bardziej od przyjaźni.
Recenzje:
Bogumił Brzeziński
Komentarze
Ten post dostępny jest także w języku: angielski
