Zeszyty Wiejskie | Tom 28
Opublikowano: 18 października 2022
“Zeszyty Wiejskie” powstały w 1998 r. jako czasopismo naukowe Interdyscyplinarnego Zespołu Badania Wsi Uniwersytetu Łódzkiego i od prawie ćwierć wieku przyczyniają się do poznania problematyki wsi, której rola w kształtowaniu tożsamości społeczno-kulturowej wielu społeczeństw jest ogromna. Na łamach “Zeszytów Wiejskich” opublikowało swoje teksty około 500 autorów i autorek. Czasopismo jest unikatowym w skali kraju, interdyscyplinarnym rocznikiem naukowym, którego osią problemową jest wieś w całym spektrum zachodzących w niej zjawisk i procesów. Redaktorem naczelnym czasopisma naukowego jest dr Damian Kasprzyk.
W tomie 28:
Zbigniew Klimiuk
Współczesna historia gospodarki Japonii rozpoczęła się od przełomowego wydarzenia, jakim była Restauracja Meiji w 1868 r., która zapoczątkowała głębokie przemiany społeczne, polityczne i gospodarcze. Przedmiotem analizy w artykule są źródła finansowania wzrostu i rozwoju gospodarczego w Japonii w latach 1868–1914 oraz rola wyspecjalizowanych instytucji bankowych i pozabankowych, które, mobilizując kapitał oraz jego zasoby, razem wspierały procesy rozwojowe. Zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami podzielono źródła finansowania wzrostu gospodarczego na wewnętrzne (krajowe) oraz zewnętrzne (zagraniczne). Celem opracowania jest wykazanie znaczenia, jakie dla wzrostu gospodarczego Japonii miały jedne i drugie źródła finansowania, przy czym przy omawianiu pierwszych wyeksponowana została rola rolnictwa oraz skutecznie służący akumulacji publicznej – podatek gruntowy. Należy również pamiętać o powstaniu Banku Japonii. Bank centralny Japonii został założony dużo wcześniej niż wiele banków centralnych w Europie. Rozpoczął działalność już w październiku 1882 r. W jego statucie zawarte zostały zapisy dotyczące kontroli, wspierania systemu kredytowego oraz regulacji systemu walutowego. Do wybuchu I wojny światowej stworzono w Japonii mocne podstawy przemysłu oparte na rosnącym imporcie nowoczesnych technologii oraz wykorzystaniu wiedzy i kwalifikacji zagranicznych specjalistów. Szczególnie dynamicznie rozwijał się przemysł bawełniany i energetyczny w połączeniu z powiększającym się udziałem sektora prywatnego. Nadal jednak dominującą pozycję w strukturze gospodarczej zajmowało w tym okresie rolnictwo dostarczające żywności rosnącej liczbie ludności oraz coraz większej populacji mieszkającej w miastach.
Małgorzata Łapa
Witold Staniewicz (1887–1966) to urodzony i mieszkający w Wilnie w okresie Drugiej Rzeczypospolitej naukowiec, polityk i działacz społeczny. Był profesorem Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, jego rektorem i prodziekanem Wydziału Rolniczego. Zainteresowania naukowe Staniewicza obejmowały: teorię polityki agrarnej i znaczenie rolnictwa w gospodarce narodowej, ekonomikę rolną, ekonomikę społeczną, historię rolnictwa i studiów rolniczych, problemy regionalnych uwarunkowań gospodarczych Wileńszczyzny oraz politykę deflacyjną. Artykuł podsumowuje aktualny stan wiedzy o Witoldzie Staniewiczu i przedstawia jego działalność naukową, dydaktyczną i organizacyjną w latach 1921–1939.
Hanna Kurowska
Artykuł omawia trudne początki rozwoju gospodarczego wsi gubińskich w pierwszych powojennych latach. Nowi mieszkańcy tych terenów musieli stworzyć sieć powiązań gospodarczych, w tym handlowych. Doszło do swoistego ożywienia (uruchomiono 22% zakładów przemysłowych), od połowy 1945 r. otwierano sklepy, zakładano spółdzielnie rolne, uruchamiano zakłady rzemieślnicze, młyny, gorzelnie i cegielnie. Jednak od 1947 r. państwo polskie stopniowo ingerowało w ich działalność i doprowadziło do ich likwidacji lub przejęcia. Potencjał tkwiący w poniemieckich zakładach przemysłowych nie został wykorzystany, co skazało region na stagnację.
Rozwój rolnictwa ekologicznego w Polsce na przestrzeni lat 2011–2020
Wacław Jarecki
W pracy przedstawiono stan i rozwój rolnictwa ekologicznego w Polsce i poszczególnych województwach. Wykazano, że na przestrzeni lat 2011–2020 liczba ekologicznych producentów oraz powierzchnia ekologicznych upraw uległy zmniejszeniu. Odnotowana dynamika zmian była zróżnicowana w zależności od analizowanego województwa. Największą i stabilną liczbą producentów ekologicznych odznaczyło się województwo warmińsko-mazurskie. W badanych latach wzrosła liczba producentów zajmujących się przetwórstwem produktów ekologicznych oraz produkcją pasz i/lub drożdży. Wzrost liczby analizowanych przetwórców dotyczył każdego z województw, a największy odnotowano w mazowieckim i wielkopolskim. Łączna powierzchnia ekologicznych użytków rolnych (w okresie i po konwersji) istotnie zmniejszyła się. Największe spadki ekologicznych zasiewów wykazano w województwie zachodniopomorskim i podkarpackim.
Świat gdzie indziej? Magazyn „Kultura Wsi. Ludzie, Wydarzenia, Przemiany” w latach 2014–2016
Magdalena Przybysz-Stawska
W artykule podjęto próbę prezentacji magazynu „Kultura Wsi. Ludzie. Wydarzenia. Przemiany” i przyporządkowania go do określonego typu prasy. Przeanalizowano zawartość periodyku pod kątem założonych przez redakcję funkcji. W badaniach dążono również do uchwycenia wizerunku współczesnej wsi polskiej, wyłaniającego się z tekstów zamieszczonych na łamach pisma. Starano się także odpowiedzieć na pytanie dotyczące przyczyn upadku tytułu.
Życie z dala od miasta. O popularności serii dokumentalnej Daleko od miasta
Magdalena Zdrowicka-Wawrzyniak
Artykuł traktuje o popularności programu telewizyjnego Daleko od miasta, w którym przedstawia się „mieszczuchów”, którzy zdecydowali się przeprowadzić na wieś. Gospodyni programu odwiedza ludzi, którzy postanowili zmienić swoje życie i na rozmaite sposoby realizują się zawodowo z dala od miasta. Za sprawą ich niebanalnych pomysłów na życie zamieszkane gospodarstwa zyskały nowego blasku. Program dowodzi, że polskiej wsi nie powinniśmy już definiować jedynie poprzez jej agrarność i rolniczość, jak również, że wieś jest współcześnie dobrym kierunkiem migracji.
Zofia Danielak. Przyczynek do portretu twórczyni ludowej z Krzczonowa
Michał Kowalik
Niniejszy tekst jest pierwszym opracowaniem biografii twórczyni ludowej Zofii Danielak. Obecnie należy ona do najstarszego pokolenia twórczyń ludowych pochodzących z Krzczonowa. Jej działalność była jak do tej pory dość skąpo opisywana, mimo iż jej aktywność twórcza była znacząca dla życia kulturalnego Krzczonowa oraz zachowania dziedzictwa kulturowego regionu. Najlepiej poznaną częścią działalności artystycznej Z. Danielak jest ta plastyczna i z zakresu tworzenia stroju ludowego. Mniej poznanym aspektem twórczości pozostają natomiast występy sceniczne i muzyczne. Na podstawie wywiadu, literatury przedmiotu i zachowanych obiektów artystycznych ukazany został w artykule portret jednej z nestorek krzczonowskiej sztuki ludowej, która mimo trudów życia, krzewiła edukację z zakresu sztuki ludowej i lokalnych tradycji. Dziś pozostaje natomiast wzorem do naśladowania dla przyszłych pokoleń.
Piotr Czepas
Niniejszy artykuł jest próbą prezentacji problematyki walorów zabytkowych posiadanych przez architekturę przemysłową. Jego bazę źródłową stanowią wyniki badań etnograficznych przeprowadzonych przez Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi na terenie wybranych powiatów województwa lubelskiego, tj. łukowskiego, parczewskiego i radzyńskiego w latach 2004–2013. Badania te stanowią kontynuację prac nad Katalogiem zabytków budownictwa przemysłowego w Polsce. W ramach artykułu skupiono uwagę na atutach obiektów przemysłowych w postaci np. posiadanego stylu czy detali, zagrożeń związanych z ich istnieniem oraz przykładami działań na rzecz ich ochrony jako elementu dziedzictwa kulturowego.
Ślady społeczności żydowskiej w Gniewoszowie. Perspektywa archeologii współczesności
Angelika Bachanek
W artykule przedstawiono wyniki wstępnych badań przeprowadzonych na terenie i w okolicy miejscowości Gniewoszów (woj. mazowieckie, gm. Gniewoszów), których celem było rozpoznanie i określenie stanu zachowania śladów materialnych pozostałych tam po życiu i eksterminacji społeczności żydowskiej. Pośrednio jest to próba otwarcia dyskusji nad tym, na ile istotne mogą stać się te ślady w ukazywaniu złożoności lokalnej nieodległej przeszłości, której częścią była 300-letnia historia Żydów w Gniewoszowie, w tym ta z czasów II wojny światowej. Równie ważne jest dążenie do pokazania, jak istotnym uzupełnieniem badań nad dziejami społeczności żydowskiej są badania archeologiczne w małych wsiach i miasteczkach, które przed II wojną światową były zamieszkiwane w większości przez Żydów. Przeprowadzone dotychczas badania polegały na kwerendzie źródłowej, analizie historycznych map i szkiców, rozmowach z najstarszymi mieszkańcami Gniewoszowa oraz na prospekcji terenowej poprzedzonej analizą wszelkich dostępnych materiałów zawierających dane przestrzenne. Poprzez porównywanie i integrację danych archeologicznych, kartograficznych oraz historycznych możliwe było uchwycenie tego, co po niemal ośmiu dekadach od zakończenia II wojny światowej pozostało po społeczności żydowskiej w Gniewoszowie. Przedmiotem badań były czytelne napowierzchniowo ślady przeszłości. Badania następowały bez ingerencji w fizyczną substancję tych miejsc. Informacje, jakie do tej pory zebrano, stwarzają potrzebę dalszych pogłębionych badań oraz ukazują zasadność stosowania metod inwazyjnych.
Komentarze
Ten post dostępny jest także w języku: angielski
