COMPARATIVE ECONOMIC RESEARCH | TOM 25 NR 2
Opublikowano: 21 June 2022
Zapraszamy do lektury nowego numeru “Comparative Economic Research. Central & Eastern Europe”. Celem kwartalnika jest publikowanie wyników empirycznych badań porównawczych z zakresu nauk ekonomicznych i społecznych, dotyczących głównie krajów z obszaru Europy Środkowej i Wschodniej.
W numerze (PDF):
Integracja krajów postkomunistycznych z UE – liderzy i przegrani?
Lukáš Cíbik, Peter Horváth, Richard Brix
Wskaźniki ekonomiczne nowych państw członkowskich UE, które przystąpiły do UE po 2004 roku, są generalnie pozytywne. W niniejszym artykule przeanalizowano i zinterpretowano wyniki rozwoju gospodarczego 11 nowych państw członkowskich z byłego bloku wschodniego. Zestaw poszczególnych wskaźników ekonomicznych daje stosunkowo realistyczny obraz różnic rozwojowych między poszczególnymi krajami postkomunistycznymi. W artykule wskazano na kilka czynników, które tworzą dwie zasadnicze grupy krajów różniące się pod względem kształtowania się wskaźników ekonomicznych: bardziej zaawansowana grupa krajów, które w większości wykazują postęp w procesie osiągania średniej unijnej, oraz mniej zaawansowaną grupę, której tempo konwergencji jest znacznie wolniejsze.
Olha Pizhuk, Larysa Lazebnyk, Hanna Mamonova
Artykuł analizuje wpływ transformacji cyfrowej na zmiany w strukturze sektorowej gospodarki Ukrainy, innych krajów postkomunistycznych oraz krajów o gospodarkach wysoko rozwiniętych. Po pierwsze, oszacowano wielkość zmian strukturalnych i różnice w modelu sektorowym według wartości dodanej brutto i sektorowego modelu zatrudnienia według kraju przy użyciu wskaźnika Riabcewa. Po drugie, opracowano prognozę zmian w strukturach sektorowych badanych gospodarek na lata 2021 i 2025 wykorzystując dyskretne procesy Markowa. Prognozy pozwoliły określić kierunek postępu społeczno‑gospodarczego krajów wysoko rozwiniętych i postkomunistycznych. Po trzecie, zakładając, że rozwój technologii ICT spowodował zidentyfikowane w wyniku oceny zmiany sektorowe, przeanalizowano dostępne oceny poziomu transformacji cyfrowej wybranych gospodarek i przedstawiono światowe trendy w ICT. Wreszcie, określono wpływ indeksu ICT na istotność zmian sektorowych w gospodarkach krajów postkomunistycznych oraz krajów o gospodarkach wysoko rozwiniętych. Wyniki badania pozwoliły na stwierdzenie, że rozwój technologii cyfrowych wpływa pośrednio na zmiany strukturalne gospodarki poprzez realokację zasobów pracy z jednego sektora do drugiego. Artykuł uzasadnia potrzebę doskonalenia modelu sektorowego gospodarki poprzez dodanie branż związanych wyłącznie z gospodarką cyfrową.
Ewa Feder-Sempach, Piotr Szczepocki
Celem artykułu jest porównanie długookresowych zależności w poziomie branżowego ryzyka systematycznego, mierzonego współczynnikiem beta, na polskim i niemieckim rynku giełdowym. Poziom ryzyka został oszacowany dla pięciu sektorów polskich i trzech niemieckich na podstawie modelu CAPM z wykorzystaniem metody bayesowskiej w okresie 2001–2020. Cele szczegółowe artykułu to rozwinięcie i udoskonalenie nowego podejścia bayesowkiego (model SBETA) do szacowania poziomu ryzyka i porównanie wielkości współczynnika beta zmiennego w czasie na obu rynkach wraz z prostą rekomendacją inwestycyjną, tj. sektor agresywny lub defensywny.
Wyniki wskazują, że współczynniki beta niemieckich sektorów miały niższy poziom persystencji, co jest charakterystyczne dla rynków rozwiniętych. Sektor bankowy okazał się najbardziej agresywny, najwyższy poziom bety, zarówno na polskim i niemieckim rynku giełdowym. Polskie indeksy sektorowe budownictwo, IT, artykuły spożywcze i telekomunikacja zostały zakwalifikowane do defensywnych. Niemieckie indeksy, Technologiczny (IT) został zakwalifikowany do agresywnych ale telekomunikacja do defensywnych. Na podstawie obliczeń wskazano, że polski sektor bankowy i niemiecki technologiczny przyniosły wyższe dochody niż cały rynek w analizowanym okresie. Wyniki mają bardzo duże znaczenie dla oceny poziomu ryzyka systematycznego na polskiej i niemieckiej giełdzie papierów wartościowych i dają jasne rekomendacje inwestorom międzynarodowym.
Polityka imigracyjna Unii Europejskiej: wyzwania i perspektywy. Wnioski dla Polski
Janina Witkowska
Celem artykułu jest charakterystyka i ocena polityki imigracyjnej Unii Europejskiej w kontekście wyzwań, jakie niosą ze sobą regularne i nieregularne procesy migracyjne w skali globalnej i regionalnej. Polityka UE wpisuje się w inicjatywy ONZ ukierunkowane na międzynarodową współpracę w rozwiązywaniu problemów migracyjnych. Kompetencje w zakresie polityki imigracyjnej UE, na mocy postanowień traktatowych są dzielone między jej instytucje i kraje członkowskie. Harmonizacja działań w tej sferze dokonuje się przez implementację dyrektyw, które przyjmowane były w różnych okresach i odnosiły się do ograniczonych obszarów polityki imigracyjnej, stąd jej fragmentaryczny charakter. Kryzys migracyjny z 2015 r. postawił przed polityką imigracyjną UE nowe wyzwania i ujawnił sprzeczności interesów między poszczególnymi krajami członkowskimi. Tym niemniej UE podejmuje działania w celu skonstruowania kompleksowego podejścia do migracji, azylu, integracji i zarządzania granicami (Nowy Pakt o migracji i azylu 2020). Zróżnicowana pozycja pod względem bilansu przepływów migracyjnych UE jako całości (importer netto siły roboczej) i jej poszczególnych krajów członkowskich (przykład Polski jako eksportera netto siły roboczej i odbiorcy migracji cyrkularnej) rzutuje na podejście do kwestii migracyjnych oraz na akceptację proponowanych rozwiązań w sferze polityki migracyjnej.
Kraje Grupy Wyszehradzkiej w procesie integracji europejskiej: wybrane aspekty
Maria Celina Błaszczyk
Niniejszy artykuł poddaje analizie członkostwo krajów Grupy Wyszehradzkiej (Czech, Polski, Słowacji i Węgier) w Unii Europejskiej. Przedstawiono realizowany w badanych krajach równolegle proces fundamentalnej transformacji ustrojowej i integracji z UE. Wskazano ich drogę począwszy od stowarzyszenia ze Wspólnotami Europejskimi, jako okresu przejściowego do uzyskania członkostwa, podjęcia działań dostosowawczych do wymogów członkostwa i akcesji do UE. Analiza porównawcza głównych wskaźników makroekonomicznych, rozwoju handlu czy napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych, pokazała, że podjęte działania i członkostwo tych krajów w Unii Europejskiej miało pozytywny wpływ na ich ogólny rozwój społeczno‑gospodarczy, w szczególności w kontekście modernizacji i restrukturyzacji ich gospodarek, co ostatecznie przełożyło się na realizację przez badane kraje skoku cywilizacyjnego.
Ocena efektywności wybranych europejskich systemów innowacji
Edyta Dworak
Wzrost znaczenia aktywności innowacyjnej we współczesnej gospodarce ożywił zainteresowanie nauk ekonomicznych studiami dotyczącymi mechanizmów rządzących procesami innowacyjnymi i wpływu innowacji na rozwój gospodarczy. Na fali wzrostu tego zainteresowania powstała koncepcja narodowego systemu innowacji (NSI), która zajmuje ważne miejsce w polityce innowacyjnej wszystkich rozwiniętych gospodarek rynkowych. W literaturze ekonomicznej wyodrębnia się różne typologie systemów innowacji. Celem artykułu jest ocena efektywności systemu integracji europejskiej, systemu społeczno-demokratycznego i systemu zmutowanego, mierzonej poziomem innowacyjności gospodarek należących do tych systemów, w latach 2014 i 2019. W artykule dokonano analizy literatury przedmiotu poświęconej systemom innowacji; do oceny efektywności systemów innowacji wykorzystano metodę wielowymiarowej analizy statystycznej – metodę porządkowania liniowego, pozwalającą na zbudowanie miernika syntetycznego Hellwiga. W artykule sformułowano hipotezę badawczą zakładającą, że najbardziej efektywnymi systemami innowacji są system społeczno-demokratyczny i system integracji europejskiej. Hipoteza ta została zweryfikowana pozytywnie.
Zintegrowana ocena innowacyjnego rozwoju nowych państw członkowskich UE i innych krajów UE
Olena Dovgal, Nataliia Goncharenko, Viktoriia Karp, Georgij Revyakin
W niniejszym opracowaniu poruszono problem szacowania różnych aspektów i cech jakościowych rozwoju innowacyjnego. Zaproponowano nowe podejście metodologiczne do kompleksowej oceny polistrukturalnego charakteru nowoczesnego rozwoju innowacyjnego w nowych państwach członkowskich UE i pozostałych państwach członkowskich UE. To pozwoliło na identyfikację punktów wzrostu i obiecujących obszarów umożliwiających zwiększanie ich innowacyjnego rozwoju. Przeanalizowano takie aspekty jak zdolność do absorpcji informacji, innowacyjna orientacja i efektywność synergii. Analiza opiera się na logicznej ocenie wskaźników charakteryzujących naukę, technologię i społeczeństwo cyfrowe w oparciu o dane dostępne publicznie, z których wybrano główne wskaźniki charakteryzujące te trzy aspekty innowacyjnego rozwoju UE. Według algorytmu metody macierzowej dla nowych państw członkowskich UE i pozostałych państw UE dla każdego wskaźnika wybrano wartość maksymalną (referencyjną) i obliczono współczynnik zgodności z wartością referencyjną danego wskaźnika. W efekcie obliczono zintegrowane wskaźniki oceny zdolności do absorpcji informacji, innowacyjnej orientacji i efektywności synergii oraz zintegrowany wskaźnik rozwoju innowacyjnego krajów UE, co pozwoliło na ich ocenę. Innowacyjny rozwój gospodarek krajów UE różni się znacznie w odniesieniu do niektórych wskaźników i aspektów. Ocena i porównanie rozwoju innowacyjnego na poziomie krajowym zależą od wielu czynników, ale są determinowane przede wszystkim polityką państwa i priorytetami danego kraju. Dlatego obiecującym kierunkiem zwiększania innowacyjności wszystkich krajów UE powinien być przede wszystkim dalszy rozwój wzajemnej wymiany technologii w oparciu o istniejący naukowo-techniczny potencjał integracji.
Integracja Ukrainy z globalnymi łańcuchami wartości
Vitalii Venger, Nataliia Romanovska, Maryna Chyzhevska
W artykule rozważono teoretyczne i metodologiczne podejście do globalnych łańcuchów wartości w procesie pomiaru handlu międzynarodowego. Analizowane są światowe trendy w obecnym rozwoju handlu międzynarodowego oraz scharakteryzowano główne wyzwania międzynarodowej polityki handlowej dla Ukrainy. Stwierdzono, że nowoczesna struktura gospodarki ukraińskiej ukształtowała się pod wpływem czynników zewnętrznych. Autorzy zakładają, że z biegiem czasu wpływ gospodarki światowej na dynamikę i strukturę gospodarki ukraińskiej będzie się nasilał. Badane są perspektywy integracji Ukrainy z globalnymi łańcuchami wartości, a autorzy stwierdzili, że struktura ukraińskiego eksportu towarów tylko częściowo pokrywa się ze strukturą eksportu światowego. Ukraiński eksport towarów charakteryzuje się niskim udziałem wysoko przetworzonych produktów przemysłowych oraz wysokim udziałem produktów o niskiej wartości dodanej, w szczególności metali podstawowych oraz produktów przemysłu rolno-spożywczego. Eksport krajowych towarów high-tech stale spada w porównaniu z krajami rozwiniętymi, a jego udział w światowym eksporcie towarów high-tech jest znikomy. Aby zapewnić przyspieszenie wzrostu PKB na Ukrainie, ważne jest nie tylko zwiększenie eksportu, ale także zwiększenie eksportu towarów high-tech.
Jakub Kwaśny, Artur Sajnóg
Wiodącym nurtem badań teoretyczno-empirycznych zaprezentowanych w opracowaniu stanowi porównawcza analiza raportowania wyników całkowitych grup kapitałowych notowanych na polskim i niemieckim rynku kapitałowym. Część teoretyczną artykułu poświęcono dyskusji naukowej wokół uwarunkowań rynku kapitałowego i nadzoru korporacyjnego w Europie kontynentalnej oraz tzw. „nowego ładu korporacyjnego” związanego z konwergencją standardów sprawozdawczości finansowej, w tym MSSF, które obligują grupy kapitałowe do sporządzania skonsolidowanego sprawozdania z wyniku całkowitego. Dokonano również oceny znaczenia wyniku całkowitego dla podmiotów rynku kapitałowego. W części empirycznej znajdują się wyniki komparatywnych badań nad formą i strukturą skonsolidowanego sprawozdania z wyniku całkowitego oraz nomenklaturą jego komponentów, a także badań wpływu wyniku całkowitego na wartość rynkową grup kapitałowych z indeksu WIG30 oraz DAX w latach 2009–2019.
Zapraszamy do lektury!
Komentarze
Ten post dostępny jest także w języku: Polish
