Zapraszamy do lektury nowego numeru “Comparative Economic Research. Central & Eastern Europe”. Celem kwartalnika jest publikowanie wyników empirycznych badań porównawczych z zakresu nauk ekonomicznych i społecznych, dotyczących głównie krajów z obszaru Europy Środkowej i Wschodniej.

W numerze 25/1:

Znaczenie systemu transportu kolejowego o rozstawie 1520 mm dla międzynarodowej wymiany towarowej pomiędzy Europą a Azją

Jakub Doński-Lesiuk

W artykule przedstawiono znaczenie specyficznego systemu transportu kolejowego w obsłudze logistycznej towarów przewożonych pomiędzy dwoma generatorami międzynarodowego handlu towarami – Chinami i Unią Europejską. Posługując się wybranymi danymi operacyjnymi, odnoszącymi się do systemów kolejowych kilku krajów (m.in. Białorusi, Kazachstanu, Łotwy, Rosji, Ukrainy), artykuł wskazuje na duże znaczenie gospodarcze systemu 1520 mm – tzw. infrastruktury szerokotorowej. Poza aspektem porównawczym, na tle wpływu i znaczenia transportu kolejowego dla gospodarki, przedstawiono w nim zakres i koszty inwestycji, które są niezbędne i pożądane dla zapewnienia efektywności i optymalizacji przepływów towarów. W badaniu uwzględniono rosnący znaczenie transeurazjatyckich przewozów kontenerowych w wolumenie ładunków obsługiwanych z wykorzystaniem infrastruktury kolejowej 1520 mm, która jest kluczowym ogniwem w transeurazjatyckich łańcuchach dostaw, a której kluczowym elementem pozostaje rosyjski system kolejowy.

Rozwój kapitału ludzkiego, przekazy pieniężne i ubóstwo w krajach Europy Środkowo-Wschodniej: co mówią nam dane?

Kunofiwa Tsaurai

Opracowanie przedstawia analizę wpływu rozwoju kapitału ludzkiego na poziom ubóstwa w krajach Europy Środkowej i Wschodniej (CEEC) przy użyciu dynamicznych uogólnionych metod momentów (GMM), metody efektów stałych, efektów losowych i metody pooled OLS na podstawie danych panelowych z okresu 2008–2019. Wykorzystując te same metody analizy danych panelowych i zestaw danych, zbadano również wpływ komplementarności między rozwojem kapitału ludzkiego a osobistymi przekazami pieniężnymi na ubóstwo w krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Powodem podjęcia tego tematu był fakt, że dostępna na ten temat literatura jest niepełna, rozbieżna i bardzo sprzeczna. Poziom ubóstwa z roku poprzedniego, przekazy pieniężne, interakcje między rozwojem kapitału ludzkiego a przekazami pieniężnymi, otwartość na handel, bezrobocie i częściowo rozwój finansowy znacznie zwiększyły wskaźniki śmiertelności niemowląt w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Z drugiej strony stwierdzono, że rozwój kapitału ludzkiego, rozwój infrastruktury i częściowo rozwój finansowy zmniejszyły wskaźniki śmiertelności niemowląt. Wyniki te oznaczają, że rozwój kapitału ludzkiego, rozwój finansowy i rozwój infrastruktury ograniczyły ubóstwo w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w badanym okresie. W związku z tym wzywa się kraje Europy Środkowej i Wschodniej do opracowania i wdrożenia polityki rozwoju finansowego, rozwoju infrastruktury i rozwoju kapitału ludzkiego w celu zwalczania ubóstwa. Przyszłe badania empiryczne mogłyby również wykazać, przy jakim poziomie rozwoju kapitału ludzkiego, rozwoju finansowego i infrastrukturalnego możliwa byłaby znacząca redukcja ubóstwa w krajach Europy Środkowo-Wschodniej.

Nieefektywność mechanizmu wyrównawczego we współczesnej gospodarce światowej. Przypadek Stanów Zjednoczonych i Chin

Małgorzata Janicka

We współczesnym międzynarodowym systemie walutowym mechanizm wyrównawczy nie działa prawidłowo, co utrudnia eliminację nadmiernych nadwyżek/deficytów na rachunkach bieżących bilansu płatniczego kluczowych krajów uczestniczących w handlu międzynarodowym. Zmiany dostosowawcze następują nie w wyniku procesów zachodzących na rynku lub decyzji władz krajowych, ale są przede wszystkim efektem wydarzeń kryzysowych w gospodarce globalnej. Celem artykułu jest analiza funkcjonowania mechanizmu dostosowawczego we współczesnym międzynarodowym systemie walutowym oraz uwarunkowań powstawania znaczących nierównowag na poziomie globalnym (na przykładzie USA–Chiny). Nierównowagi zewnętrzne można uznać za immanentną cechę strukturalną współczesnego międzynarodowego systemu walutowego. Brak sprawnego mechanizmu wyrównawczego w tym systemie prowadzi do potencjalnie cyklicznego powstawania takich nierównowag i ich korygowania przez wydarzenia kryzysowe. Oznacza to, że okres pokryzysowy może być jedynie etapem przed kolejnym okresem narastania nierównowagi i jej korekty w efekcie wystąpienia zjawisk kryzysowych. Konieczne staje się w tej sytuacji skorygowanie dotychczasowych zasad systemu, dzięki czemu działanie mechanizmu wyrównawczego zostanie usprawnione.

Podejścia metodologiczne do oceny innowacyjności regionów Polski i Ukrainy z uwzględnieniem procesów cyfryzacji

Olha Popelo, Svitlana Tulchynska, Alona Revko, Mykola Butko, Marta Derhaliuk

Artykuł przedstawia kwalimetryczną ocenę innowacyjności regionalnych systemów gospodarczych z uwzględnieniem procesów cyfryzacji. Badania oparto o generalne naukowe metody poznawcze oraz specjalne metody badań naukowych w obszarze rozwoju sił wytwórczych i gospodarki regionalnej. Zastosowano dialektyczną metodę poznania naukowego do identyfikacji sprzeczności i wzajemnych powiązań innowacyjnego rozwoju podmiotów działających w ramach regionalnych systemów gospodarczych; metodę analizy i syntezy w celu określenia mechanizmów identyfikacji i wdrażania priorytetowych obszarów innowacji w regionach; metodę grupowania w celu pogrupowania regionów według obliczonych wartości zintegrowanego wskaźnika innowacyjności regionów Ukrainy i Polski; metodę modelowania statystycznego i ekonomiczno-matematycznego do obliczenia i modelowania innowacyjności regionów, a także inne metody. Przeprowadzono kalkulację i analizę wartości zintegrowanych wskaźników działalności innowacyjnej w regionach Ukrainy i Polski. Regiony te zostały pogrupowane według wartości tego wskaźnika. Przedstawiono analizę kartograficzną i wyodrębniono regiony będące liderami, regiony zapóźnione oraz regiony o średniej wartości zintegrowanego wskaźnika innowacyjności. Niniejsze opracowanie ma znaczenie teoretyczne i aplikacyjne dla rozwoju sił wytwórczych i gospodarki regionalnej, gdyż prezentuje propozycję podejścia metodologicznego do oceny aktywności innowacyjnej regionów Ukrainy i Polski z uwzględnieniem procesów cyfryzacji.

Przegląd unijnych i światowych uwarunkowań transformacji przemysłu TCLF (włókienniczego, odzieżowego, skórzanego i obuwniczego) na drodze do gospodarki cyrkularnej i cyfrowej (przykłady z Polski)

Radosław Dziuba, Małgorzata Jabłońska, Katarzyna Ławińska, Zofia Wysokińska

Celem artykułu jest przegląd zmian dokonujących się w europejskim i światowym sektorze TCLF (włókienniczym, odzieżowym, skórzanym i obuwniczym) na przestrzeni ostatniego dziesięciolecia z punktu widzenia nowych wymogów dążenia do gospodarki cyrkularnej a w ostatnich latach do gospodarki cyfrowej. W artykule przeprowadzono charakterystykę zmian w częściach składowych tego przemysłu (nazywanego w przeszłości przemysłem lekkim), w Unii Europejskiej oraz w gospodarce światowej w kontekście wymogów zrównoważonego rozwoju oraz niwelowania skutków niekorzystnych zmian klimatycznych. W ostatnich programach europejskich i światowych chodzi bowiem głównie o osiągnięcie surowych wymogów gospodarki cyrkularnej, w tym zwłaszcza na zmniejszenie presji na zasoby naturalne o osiągnięcie celu neutralności klimatycznej do końca 2050 r. Tym pozytywnym dla naszej planety zmianom, sprzyja również dążenie do rozwoju gospodarki cyfrowej.

Dystrybucja cyfrowa jako kanał sprzedaży w handlu elektronicznym

Dagmara Skurpel

W ciągu dziesięcioleci technologie cyfrowe zmieniły sposób, w jaki komunikujemy się z innymi, prowadzimy interesy, wytwarzamy towary i usługi, a także sposób, w jaki żyjemy, pracujemy i spędzamy wolny czas. Te, często szybkie, zmiany są obiecujące na przyszłość, jeśli chodzi o tworzenie bogactwa, postęp technologiczny i poprawę jakości życia. Jednocześnie niosą ze sobą wyzwania związane z brakiem umiejętności, nowymi i szybko rozwijającymi się rynkami, ochroną konsumentów, reorganizacją przemysłu, zaufaniem, bezpieczeństwem i prywatnością.
Prywatne życie społeczeństwa, a także świat biznesu przeniósł się do świata wirtualnego. Transformacja do e-biznesu jest złożona i aby odnieść sukces, należy zachować równowagę między strategią, dostosowanym modelem biznesowym, odpowiednimi procesami i stosowaną technologią.
Celem publikacji jest zapoznanie czytelnika z zagadnieniami określanymi jako dystrybucja cyfrowa, rozumiana jako sposób zarządzania treścią, np. oprogramowanie, filmy, muzyka czy gry komputerowe. Jest to łatwy sposób na dodawanie dodatków do innych produktów, lepiej znanych jako DLC, które można pobrać z globalnej sieci. To są zagadnienia, z jakimi radzi sobie cyfrowa dystrybucja, wraz z następującymi po niej procesami, które pozwalają na dostarczenie zamówionego towaru do klienta. Przedstawiono także dane dotyczące rozwoju dystrybucji cyfrowej na świecie i w Europie na przestrzeni ostatnich 20 lat.

Wpływ pandemii COVID–19 na gospodarkę społeczną w krajach europejskich

Nataliia Stukalo, Anastasiia Simakhova, Jurijs Baltgailis

Od wybuchu pandemii COVID–19 na całym świecie odnotowano 1 miliard zidentyfikowanych przypadków i ponad 2 miliony zgonów. Obecny globalny problem pandemii, wraz z wprowadzeniem niepopularnych środków, takich jak zamknięcie granic i całkowita kwarantanna, ujawnił konflikt istniejący między wzrostem gospodarczym, utrzymaniem zdrowia ludzi oraz nasileniem tradycyjnych problemów globalnych, takich jak głód, ubóstwo i nierówności społeczne. Z negatywnymi skutkami pandemii zderzyły się nawet kraje oparte o model gospodarki społecznej. Celem artykułu jest zbadanie czynników rozwoju modelu gospodarki społecznej (liberalnego, kontynentalnego, skandynawskiego, śródziemnomorskiego i przejściowego) w czasie pandemii. Przedmiotem badań są kraje wykorzystujące model ekonomii społecznej (Białoruś, Słowacja, Irlandia, Szwecja i Polska). Zastosowana metoda badawcza to modelowanie czynnikowe globalnych i krajowych (lokalnych) czynników społecznych, które wywołały różne konsekwencje pandemii w poszczególnych krajach. Kraje o różnych modelach ekonomii społecznej mogą wykorzystać prezentowane wyniki i zalecenia do opracowania polityki społecznej służącej przeciwdziałaniu pandemii.

Wybarane wskaźniki poziomu rozwoju logistycznego – przegląd i analiza porównawcza w krajach UE

Joanna Górniak

Branża logistyczna współcześnie rozwija się bardzo dynamicznie. Sprawne przepływy towarów, osób i informacji są bardzo istotnym ogniwem każdego łańcucha dostaw i całego systemu logistycznego. Aby systemy mogły funkcjonować efektywnie, należy je odpowiednio oceniać, porównywać, jak i analizować. W tym celu istnieje wiele różnorodnych wskaźników, zarówno prostych i złożonych. Celem niniejszego artykułu jest dokonanie przeglądu tychże wskaźników, a także przeprowadzenie analizy porównawczej dla wybranego wskaźnika mierzącego poziom rozwoju systemu logistycznego (LPI − Logistics Performance Index). Podmiotem badania są kraje Unii Europejskiej. Do analiz wykorzystano metody wielowymiarowej analizy porównawczej.

Narodowe kultury biznesowe jako czynnik systemotwórczy „Trójkąta Lubelskiego”

Beata Glinkowska-Krauze, Viacheslav Chebotarov, Iegor Chebotarov

Opierając się na rozważaniu ewolucji kształtowania się wiedzy naukowej w historii rozwoju badanego problemu, autorka określiła definicję „narodowych kultur biznesu” jako złożonego, interdyscyplinarnego, podstawowego zjawiska współczesnych studiów porównawczych i przedsiębiorczości międzynarodowej jest podawany. W oparciu o ogólnie przyjętą na świecie metodologię badań porównawczych: indykatywne parametry narodowych kultur biznesowych oraz z uwzględnieniem odpowiadających im szczegółowych opracowań empirycznych przeprowadzonych przez autorów w ramach realizacji wspólnego polsko-ukraińskiego ministerialnego projektu, systematyczne przeprowadzana jest analiza narodowych kultur biznesowych krajów założycielskich nowej platformy współpracy w Europie Środkowo-Wschodniej – „Trójkąt Lubelski” (Polska, Litwa i Ukraina). Ujawniono cechy bliskiego podobieństwa i dużej komplementarności narodowych kultur biznesowych tych krajów. W dużej mierze determinuje to nie tylko ich wspólna wielowiekowa historia, ale także szereg innych uwarunkowań instytucjonalnych, a także naturalnych i ekonomicznych. Priorytetowe sektory i sfery integracji Polski, Litwy i Ukrainy są określane zarówno na poziomie międzypaństwowym, jak i na poziomie interakcji ich struktur biznesowych. Realizacja tego podejścia zapewni wzrost pozycji konkurencyjnej Polski, Litwy i Ukrainy, a tym samym całego „Trójkąta Lubelskiego” w systemie współczesnego międzynarodowego podziału pracy. Na podstawie podobieństwa i komplementarności narodowych kultur biznesowych wybrano grupę innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej (Łotwę, Estonię, Słowację, Rumunię i Bułgarię), które pod pewnymi warunkami mogą również zostać członkami Trójkąta, co w naturalny sposób doprowadzi do dalszego wzmocnienia i rozwoju Unii Europejskiej.

Komentarze

Ten post dostępny jest także w języku: angielski