Partnerstwo publiczno-prywatne – dzieląc się wiedzą i doświadczeniem
Bardzo wiele napisano o potrzebie realizacji projektów partnerstwa publiczno-prywatnego w Polsce, ale w dalszym ciągu niewielki jest zakres praktycznych doświadczeń w tej sferze. Monografia naukowa Partnerstwo publiczno-prywatne – dzieląc się wiedzą i doświadczeniem jest kolejnym głosem w dyskusji, unikalnym pod względem łączenia teorii i praktyki partnerstwa publiczno-prywatnego.
Autorki reprezentujące zarówno środowisko akademickie, jak i praktykę, spotkały się podczas konferencji organizowanej przez Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytetu Łódzkiego wraz z Urzędem Miasta Łodzi i pod patronatem Urzędu Zamówień Publicznych oraz Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej w 2020 r. Postanowiły przyjrzeć się problemom rozwoju PPP z różnych perspektyw, zarówno naukowej, jak i praktycznej.
Dokonały przy tym autorskiego wyboru obszarów działań gospodarczych, na których analizowały praktykę stosowania PPP, koncentrując się na rewitalizacji i projektach transportowych.
PPP w historii
W części teoretycznej autorki starały się w uporządkowany sposób przedstawić zasadnicze czynniki warunkujące potrzebę współpracy podmiotów publicznych i prywatnych przy realizacji zadań publicznych. Wskazując przykłady z okresu Cesarstwa Rzymskiego, średniowiecza, panowania królowej Elżbiety i nawiązując do rozwoju gospodarczego w kolejnych wiekach, wskazywały korzyści i problemy związane z prapoczątkami PPP, które są aktualne także obecnie. Zarys ewolucji zarządzania publicznego w kontekście rozwoju instytucjonalnego administracji publicznej pozwolił na wskazanie czynników tworzących i modyfikujących ramy prawno-organizacyjne PPP.
PPP współcześnie
Autorki syntetycznie opisały współczesne podstawy prawne partnerstwa publiczno-prywatnego, zarówno na poziomie Unii Europejskiej, jak i Polski. Przeprowadzona w kolejnej części pracy gospodarcza analiza PPP umożliwiła wskazanie kryteriów jego oceny, a tym samym zasadności stosowania partnerstwa publiczno-prywatnego w realizacji zadań publicznych, przede wszystkim dotyczących inwestycji o charakterze infrastrukturalnym, służącym zaspokajaniu zidentyfikowanych potrzeb mieszkańców.
Podstawowe znaczenie ma wartość publiczna, na którą składa się jednoczesne uwzględnienie kryteriów finansowych, społecznych i środowiskowych. Autorki starały się podkreślić, że PPP nie jest finansowaniem bezkosztowym. Wręcz przeciwnie – każdy projekt wymaga analiz i odpowiedniego przygotowania inwestycji ze strony sektora publicznego, jeszcze zanim dojdzie do poszukiwania partnera prywatnego. Kwestia finansowania związana jest z wydatkami na realizację inwestycji, a następnie jej utrzymanie, w tym z zapewnieniem wynagrodzenia dla partnera prywatnego.
PPP w praktyce
Kolejne rozdziały monografii przenoszą czytelnika z teorii na grunt praktyki. Dla ukazania szerszego kontekstu, autorki badały trendy na rynkach światowych w zakresie stosowania PPP. Podkreśliły przemiany, zarówno w zakresie zaangażowania środków w PPP, jak i rozkładu przestrzennego współpracy publiczno-prywatnej w realizacji zadań publicznych.
Bardziej szczegółowej analizie poddane zostały projekty PPP zgłaszane i procedowane w Polsce. Autorki zbadały czynniki ekonomiczne determinujące rozwój PPP, a w szczególności te, które warunkowały osiągnięcie sukcesu projektu. W przeprowadzonych badaniach przyjęto podejście procesowe, a w szczególności skupiono się na ocenie skuteczności procedury wyboru partnera prywatnego. Wykazano, że trzy – forma zaangażowania partnera prywatnego w realizację robót budowlanych, doświadczenie w przygotowaniu procedury na wybór partnera prywatnego oraz ponowna publikacja ogłoszenia o PPP – mają istotny wpływ na skuteczność postępowania.
PPP a rewitalizacja
W kolejnej części pracy autorki zajęły się rozwojem projektów partnerstwa publiczno-prywatnego w sferze rewitalizacji i infrastruktury transportowej. Niezbędne do ukazania pełnego obrazu zjawisk występujących w Polsce oraz ich oceny, było określenie kontekstu uwarunkowań innego państwa, ze względu na wieloletnie doświadczenie w realizacji PPP, autorki wybrały Wielką Brytanię. Należy przy tym podkreślić, że projekty rewitalizacji wyróżniają się znaczną specyfiką na tle innych projektów PPP – są one bowiem złożone, wieloaspektowe, o znacznym zakresie przestrzennym i czasowym, wysokich wymaganiach formalno-prawno-organizacyjnych i finansowych, wymagają wzięcia pod uwagę szerokiego grona interesariuszy. Autorki podawały przykłady konkretnych projektów realizowanych, nie zawsze z sukcesem, w Wielkiej Brytanii aby na tym tle się analizować polskie studia przypadków w sferze rewitalizacji.
PPP a inwestycje w infrastrukturę transportową
W dalszej części badały projekty w zakresie infrastruktury transportowej, także odnosząc się do przykładów brytyjskich i polskich. Badanie zagranicznych i polskich uwarunkowań, mechanizmów i procesów dotyczących współpracy strony publicznej i prywatnej w kontekście rewitalizacji i infrastruktury transportowej wykazało trudności w tego typu projektach. Ich efektem jest między innymi odejście od modelu PFI w Wielkiej Brytanii oraz poszukiwanie nowych dróg i form współpracy partnerów publicznych i prywatnych. Wnioski z analizy studiów przypadków wskazują, że jakkolwiek bardzo ważne jest wsparcie instytucjonalne i finansowe na poziomie państwa, to istotne znaczenie ma również przekonanie lokalnych partnerów, zarówno publicznych, jak i prywatnych, do stosowania formuły PPP.
Bariery PPP w Polsce
W finalnej części pracy autorki analizowały problemy i bariery obecne w praktyce PPP w Polsce. Wskazały między innymi trudności definicyjne, problemy interpretacji przepisów i brak zrozumienia istoty PPP, które nie jest modelem realizacji inwestycji w każdych warunkach, a tym bardziej warunkach niedostatecznych środków publicznych i konieczności zaspokajania rosnących potrzeb publicznych.
Autorki starały się podkreślić, że wbrew obiegowym opiniom PPP jest instrumentem, który dla osiągnięcia sukcesu wymaga nakładów finansowych ze strony publicznej już od samego początku.
Pozytywny rezultat pomysłu na projekt wymaga wielowymiarowych analiz, które pozwolą na ocenę jego potencjału, rodzajów i poziomu ryzyka oraz możliwych konsekwencji w długiej perspektywie. Autorki rekomendowały, aby wiedza płynąca zarówno z pozytywnych, jak i negatywnych doświadczeń stanowiła element dalszej edukacji w zakresie wykorzystania formuły PPP, przy czym działania edukacyjne powinny mieć charakter przekrojowy i dotyczyć wszystkich grup interesariuszy zaangażowanych w realizację projektów PPP.
Publikację można przeczytać w Otwartym Dostępie TUTAJ.
Partnerem publikacji jest Urząd Miasta Łodzi
Komentarze
Ten post dostępny jest także w języku: angielski