Artysta jako Obcy

Opis produktu

Praca Tomasza Ferenca jest wielowątkowym i gruntownym socjologicznym studium artystów polskich na emigracji. Autor przeprowadził narracyjne wywiady biograficzne z polskimi artystami, którzy w różnych okresach historii powojennej Polski znaleźli się w Paryżu, Londynie, Berlinie i Nowym Jorku. Wybór tych czterech miejsc badania wydaje się bardzo trafny i dzięki niemu zebrany materiał empiryczny spełnia warunki porównywalności. Tomasz Ferenc śledzi procesy asymilacyjne i strategie artystyczne polskich twórców w wielkich metropoliach „świata zachodniego”. Książka oparta na materiale terenowym, zebranym według wszelkich reguł badania biograficznego, będzie inspirującą lekturą dla badaczy społecznych różnych dyscyplin, przyda się także w dydaktyce.

(z recenzji prof. dr hab. Ewy Nowickiej)

Komentarze

Spis treści

Wstęp 7
Rozdział I. Migracja – przegląd problematyki, dyskusji, teorii i koncepcji badawczych 15
1. Kwestie terminologii i definicji 16
2. Przyczyny i typy migracji. 17
3. Migracja a polityka państw – zamykać czy otwierać granice. 20
4. Migracje w perspektywie badań socjologicznych i psychologicznych. 27
5. Asymilacja – teoria i ideologia. 34
6. Problemy w badaniach nad procesami migracyjnymi. 38
Rozdział II. Uwagi metodologiczne, organizacja i przebieg badania 43
Rozdział III. Procesy asymilacyjne i strategie artystyczne polskich twórców w Paryżu 51
1. Przyczyny wyjazdów z Polski. 56
2. Legalizowanie pobytu – pierwsze doświadczenia imigracyjne. 68
3. Relacje z Polonią, Polską i Polakami. 73
4. Asymilacja, język, nowe doświadczenia kulturowe. 82
5. Kosmopolityczne elity artystyczne. 90
6. Trzy warianty budowania ścieżki kariery artysty fotografa. 94
7. Kwestia języka i kariery artystów literatów 99
8. Społeczny i mitologiczny świat artysty imigranta. 103
9. Biograficzny modelator/ważny inny 112
10. Bilans życiowej opowieści artysty: sukcesy i porażki. 114
11. Podsumowanie: społeczny świat polskiego artysty migranta w Paryżu. 119
Rozdział IV. Trzy pokolenia polskich artystów w Londynie 133
1. Pierwsza fala emigracji/formowanie się polskiej diaspory 135
2. Druga fala – uciekając z PRL. 145
2.1. Impulsy skłaniające do emigracji z PRL. 146
2.2. Adaptacja – pierwsze lata spędzone za granicą. 148
2.3. Rozwój kariery artystycznej i zawodowej. 151
2.4. Podsumowanie opowieści biograficznych artystów „drugiej fali” 155
3. Trzecia fala – nowa artystyczna migracja transnarodowa. 157
3.1. Wyjazdy z Polski przed akcesem do UE. 159
3.2. Adaptacja i budowanie kariery wśród artystów przedunijnych 165
3.3. Środowiska polonijne w opinii artystów drugiej i trzeciej fali. 173
3.4. Podsumowania narracji przedunijnych emigrantów trzeciej fali. 177
4. Migracje artystów polskich wewnątrz UE. 179
4.1. Przyczyny migracji wewnątrzunijnych. 180
4.2. Spotykając odmienność, pozostając Innym. 185
5. Podsumowanie – liminalność doświadczenia migracyjnego. 189
Rozdział V. Polscy artyści w Nowym Jorku – na szczytach sławy i rozpaczy 203
1. Opowieści biograficzne artystów „sukcesu” – okoliczności wyjazdów z Polski do USA. 208
1.1. Doświadczając Ameryki/pierwszy okres pobytu. 218
1.2. Interwencje ważnych innych. 223
1.3. Kariera zawodowo–artystyczna w opowieściach artystów „sukcesu” 227
1.4. Kody „amerykańskich” opowieści artystów „sukcesu” 235
1.5. Opowieści artystów „zawieszonej kariery” 239
2. Opowieści migrantów „wędrowców” 255
3. Opowieści trajektoryjne – biograficzne doświadczanie cierpienia. 265
3.1. Wyjazd z kraju i próby powrotu. 265
3.2. Życie „człowieka marginesu” i krytyczne spojrzenie Obcego. 267
3.3. Podsumowanie narracji o charakterze trajektoryjnym. 272
4. Komercja, kreacja, krytyka, czyli dyskurs artystów o sztuce. 277
5. Nowy Jork jako stan umysłu. 282
6. Polska, Polonia i polscy artyści w opiniach artystów migrantów z Nowego Jorku. 291
7. Podsumowanie: migracja – między obcością, trzecią wartością a wielotożsamością. 306
Rozdział VI. Polska migracja artystyczna w Berlinie 313
1. Opowieści artystów emigrujących z przyczyn politycznych. 318
1.1. Adaptacja do życia w Niemczech, pierwsze lata na emigracji. 322
1.2. Kariery zawodowo-artystyczne artystów polskich w Berlinie. 325
2. Narracja artysty „rozszczepionej” osobowości. 328
3. Opowieść emigrantki „marcowej” i odkrywanie żydowskiego pochodzenia. 334
4. Emigracje inicjowane przez rodziców – narracje „wyjętych” 340
5. Emigracje do Niemiec po transformacji ustrojowej w Polsce. 345
6. Relacje z Polakami, relacje z Niemcami. 351
7. Podsumowanie: Berlin – miasto zmuszające do działania. 354
Zakończenie 359
Bibliografia 375
The artist as Alien – A sociological study of Polish émigré artists (Summary) 383
Od Redakcji 387

Komentarze