Wojna w świecie współczesnym

Opis produktu

Każda epoka ma swoje wojny – również współczesna. Użycie przemocy zbrojnej w wielu rejonach kuli ziemskiej nadal pozostaje jednym z głównych wzorców relacji międzygrupowych, a sama siła lub raczej model organizacji jej użycia określają tożsamość państw, społeczeństw i narodów. Znaczną część sceny międzynarodowej gry zajmują aktorzy, uczestniczący w pokojowej rywalizacji i dążący do pogłębiania współpracy, współzależności i harmonizacji stosunków. Inni są zwolennikami użycia siły zbrojnej, mimo deklarowanej chęci uprawiania polityki opartej na pokojowych zasadach. W dominacji przemocy zbrojnej wojna jest środkiem osiągania celów politycznych. Tworzy to w konsekwencji obraz świata podzielonego na troje, przy czym poszczególne jego składniki nakładają się na siebie, nierzadkie są również sytuacje przechodzenia podmiotów pomiędzy światami.

Ład międzynarodowy pozostaje dynamiczny. Pytania o przyszłość świata są nadal aktualne, w szczególności w zakresie wojen i konfliktów zbrojnych, które nadal powinny być postrzegane jako główne zagrożenie dla trwałości porządku światowego. Tempo zmian we współczesnym świecie nie ominęło również zjawisk związanych z przemocą zbrojną – pojawiają się nowe zagrożenia i wyzwania. Obecnie mamy do dyspozycji tak wiele narzędzi (a ich liczba ciągle rośnie) zarządzania kryzysami i konfliktami. Tworzy to sytuację, w której nawet duża liczba czarnych scenariuszy nie pozostawia współczesnego człowieka bez nadziei na unikanie wojen.

Komentarze

Spis treści

Wykaz używanych skrótów 7
Wstęp 9

CZĘŚĆ I. KOERCYJNE I KOOPERACYJNE KONCEPCJE KONFLIKTU W WYBRANYCH TEORIACH SPOŁECZNYCH 27
Wprowadzenie 29
Rozdział I. Istota konfliktu w klasycznych i poklasycznych teoriach społecznych 35
1.1. Klasyczne teorie konfliktu społecznego 36
1.2. Poklasyczne teorie konfliktu społecznego 40
1.3. Konflikt – władza – potęga 46
Rozdział II. Elementy konfliktu społecznego 51
2.1. Modele relacji społecznych i ich wpływ na charakter konfliktu 51
2.2. Potrzeby, interesy, cele i stanowiska w konflikcie społecznym 56
2.3. „System” i obszary konfliktu 63
2.4. Dynamika i etapowość zjawisk konfliktowych 69
Rozdział III. Model „rozwiązywania konfliktów” w warunkach suwerenności decyzyjnej podmiotów konfliktu 81
3.1. Transakcyjny (negocjacyjny) model konfliktu 81
3.2. Transcendentne modele rozwiązywania konfliktów 86
3.3. Konflikt i możliwości jego rozwiązywania w ujęciach systemowych 95
Rozdział IV. Przemoc w konflikcie 103
4.1. Kategorie przemocy w relacjach społeczno-politycznych 103
4.2. Konflikt w świetle relacji zysków i strat (teoria wglądu) 109
4.3. Polaryzacja stanowisk w konflikcie i dehumanizacja przeciwnika 115
Konkluzje 121

CZĘŚĆ II. INTERPRETACJE WOJNY WE WSPÓŁCZESNEJ MYŚLI POLITYCZNO-PRAWNEJ 123
Wprowadzenie 125
Rozdział V. Wojna i konflikt zbrojny – próby definiowania i klasyfikacji zjawisk 129
5.1. Polityczne, eschatologiczne i katastroficzne wizje wojny 129
5.2. „Wąskie” oraz „szerokie” zakresy postrzegania zjawisk wojny i konfliktu zbrojnego 141
5.3. Definicje wojny i konfliktu zbrojnego przyjmowane przez ośrodki badań ilościowo-jakościowych 144
5.4. Klasyfikacje wojen i konfliktów zbrojnych 159
Rozdział VI. W cieniu realizmu – obrazy konfliktu zbrojnego w koncepcjach i teoriach czasów zimnej wojny 165
6.1. Od „klasycznego realizmu” do dylematu bezpieczeństwa 165
6.2. Dylematy interpretacji i odpowiedzi 172
6.3. Konflikty zbrojne w ujęciach realizmu strukturalnego 177
Rozdział VII. Wojna w koncepcjach stosunków międzynarodowych ostatniego ćwierćwiecza 185
7.1. Wokół debaty nad równowagą pomiędzy zdolnościami ofensywnymi i defensywnymi 185
7.2. Neoliberalne poglądy na temat wojny jako deficytu współpracy i harmonii 192
7.3. Wojna jako rodzaj „instytucji społecznej” w ujęciu konstruktywistycznym 198
7.4. Obszary (nie)bezpieczeństwa w koncepcjach kulturowo-cywilizacyjnych, „końca” i fal 204
Rozdział VIII. Prawno-systemowe regulacje dotyczące użycia siły zbrojnej we współczesnych stosunkach międzynarodowych 215
8.1. Regulacje dotyczące wojny i agresji w stosunkach międzynarodowych w latach 1919–1991 215
8.2. Wokół interwencji humanitarnej. Zmiany w podejściu ONZ do kwestii użycia siły po roku 1991 224
8.3. Odpowiedzialność za ochronę (R2P) 227
Konkluzje 233

CZĘŚĆ III. WOJNA W „ŚWIECIE PODZIELONYM NA TROJE” 235
Wprowadzenie 237
Rozdział IX. Analiza trendów w wojnach i konfliktach zbrojnych ostatniego ćwierćwiecza 241
9.1. Wojny międzypaństwowe i wojny wewnętrzne 241
9.2. Intensywność wojen i konfliktów zbrojnych po roku 1945 245
9.3. Zmiany w rozmieszczeniu ognisk wojen i konfliktów zbrojnych po roku 1945 247
9.4. Charakter ofiar wojen i konfliktów zbrojnych 249Rozdział X. „Świat podzielony na troje” 255
10.1. Trójdzielność współczesnego ładu międzynarodowego 255
10.2. Strategie rywalizacyjne w kręgu ponowoczesnym 260
10.3. Wojna i konflikt zbrojny w świecie nowoczesnym (industrialnym) 263
10.4. Regionalne kompleksy bezpieczeństwa 266
10.5. Strategie przetrwania i walki w świecie przednowoczesnym (przedindustrialnym) 271
10.6. Rozdział XI. Wojny świata ponowoczesnego 279
11.1. Wojna i społeczeństwo w XX i XXI wieku 280
11.2. „Demokratyczny pokój” w świetle teorii selektoratu 285
11.3. 4GW i „wojny hybrydowe” 294
11.4. Praktyka wojen hybrydowych – od „operacji innych niż wojna” do „wojny o serca i umysły” 304
Rozdział XII. Strategie walki i przetrwania w „świecie (nie)pokoju” i „świecie wojny” 323
12.1. Wojny nowoczesnego „świata (nie)pokoju” 324
12.2. Wojny o charakterze powstańczym (rebelie) 332
12.3. Kwestia statusu osób, biorących udział we współczesnych wojnach i konfliktach zbrojnych 341
12.4. Charakterystyka wojen „trzeciego typu” w „strefie wojny” (świecie przed industrialnym) 345
Konkluzje 355

Zakończenie 363
Bibliografia 373
Spis tabel i rysunków 411
Indeks osób 415
Od Redakcji 427

Komentarze