Państwo wobec grup dominujących w gospodarce – perspektywa instytucjonalnej ekonomii politycznej

Opis produktu

Jak w myśleniu o gospodarowaniu (nie tylko w ekonomii) uwzględnia się działalność grup dominujących i jaka rola w tym obszarze przypada państwu? Na ile teoria objaśnia m.in. sposoby koordynacji aktywności gospodarczej i fenomen korporacji, działania zbiorowe, konflikty interesów i walkę u podział dochodu? Autorka prezentowanej publikacji sięga do intelektualnych zasobów myślenia o gospodarce, które osadzają zjawiska ekonomiczne w znacznie szerszym niż gospodarka rynkowa kontekście społecznym, politycznym i historycznym. Na tym tle prezentowani są wybitni kontynuatorzy tego sposobu myślenia o gospodarowaniu, publikujący w XXI wieku.

W kapitalizmie funkcjonują instytucje, które sprzyjają osiąganiu pozycji dominującej przez wielopodmiotowe organizacje gospodarujące. Skłonność do koncentracji siły ekonomicznej jest nieustannym wyzwaniem dla władzy państwa. Szansą na wzmocnienie przez państwo własnej pozycji przetargowej jest wejście w nowy strategiczny sojusz z grupami społecznymi. Celem książki jest zwrócenie uwagi na nieortodoksyjne (przynajmniej w ekonomii) kierunki myślenia i poglądy na ten temat

*

Oryginalność i znaczenie naukowe tej publikacji polega na uzupełnieniu i wzbogaceniu wiedzy z zakresu różnych nurtów ekonomii […]. Do nich należy znaczenie wielkich korporacji i tzw. grup dominujących w funkcjonowaniu współczesnego rynku i ogólnie systemu kapitalistycznego. Autorka słusznie uznała, że dorobek instytucjonalizmu i ekonomii politycznej jest dobrą podstawą teoretyczną do analizy i opisu, jaki jest współczesny kapitalizm, czyje interesy są najsilniej i najskuteczniej reprezentowane oraz jaką rolę odgrywa państwo będące bardzo ważnym regulatorem gospodarki i życia społecznego.

Z recenzji prof. dra hab. Jerzego Wilkina

Po raz pierwszy tak szeroko – przynajmniej w literaturze polskojęzycznej – zastosowano do analizy zjawisk determinujących kształt współczesnej gospodarki podejście tradycyjnego instytucjonalizmu, odrzucając jednocześnie neoliberalną perspektywę oglądu procesów gospodarowania. […] Przywoływane za literaturą stanowiska służą do budowania własnego, oryginalnego […] wywodu. Zaczerpnięte z literatury koncepcje są tu twórczo rozwijane. Przykładem może być myśl H. J. Changa o zdolności kanalizowania indywidualnej energii w kolektywnej przedsiębiorczości jako źródle sukcesu gospodarczego.

Z recenzji prof. dra hab. Macieja Miszewskiego

Komentarze

Spis treści

Podziękowania 11

Wprowadzenie 13

Rozdział 1. Potencjał i ograniczenia wyjaśniania naukowego w ekonomii 23
1.1. Teoria ekonomii i wiedza o gospodarce 23
1.1.1. Modelowanie gospodarki 24
1.1.2. Zdolność ekonomistów do objaśniania problemów w głównym nurcie ekonomii 31
1.1.2.1. Przydatność modeli ekonometrycznych 32
1.1.2.2. Empiryczna sprawdzalność teorii 36
1.1.3. Logika i intuicja w poznawaniu gospodarki 39
1.2. Ekonomiczne teorie rynku a ekonomia kapitalizmu 48
1.2.1. Dziedzina studiów i przedmiot badania 48
1.2.2. Gospodarka rynkowa a kapitalizm 55
1.2.2.1. Domeny koordynacji: rynek i instytucje społeczne poza rynkiem 55
1.2.2.2. Kapitalizm jako dominująca forma zarobkowania 62
1.2.3. Atrybuty kapitalizmu, czyli to, co wspólne mimo różnorodności 70
1.2.4. Instytucjonalistyczne próby ujęcia fenomenu kapitalizmu 80
1.2.4.1. Veblenowski system wartości kultury 82
1.2.4.2. Strukturalne cechy systemów – perspektywa instytucjonalnej różnorodności kapitalizmu (Varieties of Capitalism) 85
1.2.4.3. Stosunki społeczne, instytucjonalizacja procesu gospodarczego i historyczny kontekst 94
1.3. Podsumowanie: instytucjonalna analiza w ekonomii politycznej 105

Rozdział 2. Kapitalizm i kolektywny przedsiębiorca 111
2.1. Kwestia kolektywnej przedsiębiorczości 111
2.1.1. Wprowadzenie 111
2.1.2. Grupy dominujące w gospodarce 119
2.1.2.1. Rozwój kolektywnej przedsiębiorczości i wielopodmiotowych organizacji gospodarczych 119
2.1.2.2. Dominacja „kolektywnych przedsiębiorców” 125
2.1.2.3. Zgrupowania firm i kapitalizm 133
2.1.3. Teoria i zachowania zbiorowe 138
2.1.3.1. Dwie koncepcje analityczne: indywidualizm i holizm 139
2.1.3.2. Indywidualistyczny instytucjonalizm racjonalnego wyboru i zachowania zbiorowe 147
2.1.3.3. Podsumowanie 158
2.2. Organizacja gospodarcza, siła ekonomiczna i władza strukturalna 161
2.2.1. „Człowiek ekonomiczny” i „człowiek organizacji” 163
2.2.2. Ekonomia instytucjonalna i fenomen korporacji 167
2.2.2.1. Firma, jej otoczenie i koszty transakcyjne 167
2.2.2.2. Korporacyjna biurokracja i władza ekonomiczna 175
2.3. Zamiast podsumowania: kapitalizm z perspektywy koordynacji aktywności firm 184

Rozdział 3. Państwo i interesy 197
3.1. Wprowadzenie 197
3.2. Państwo i dobro wspólne – spór o podstawowe wartości 207
3.2.1. Państwo jako zagrożenie aksjologicznych podstaw kapitalizmu 209
3.2.2. Państwo i ochrona społeczeństwa przed wyobcowaniem 218
3.3. Zinstytucjonalizowany proces polityki publicznej – dobro wspólne i kwestia rzecznictwa interesów 225
3.3.1. Instytucje w strefie publicznego wyboru 226
3.3.2. Instytucjonalizacja i internacjonalizacja rzecznictwa interesów 232
3.3.3. Kwestia intelektualnej legitymizacji dostępu 244
3.3.3.1. Konserwatywno­liberalne teorie grup partykularnych interesów 244
3.3.3.2. Teoretyczne analizy lobbingu w strukturach demokratycznego państwa socjalnego 250
3.3.3.3. Badania lobbingu w strukturach Unii Europejskiej 256
3.4. Podsumowanie 261

Rozdział 4. Transformacja państwa i jego pozycji 267
4.1. Wprowadzenie 267
4.2. Przemiany współczesnego państwa – okoliczności i charakter zmian w zarysie 271
4.2.1. Demokracja, publiczne systemy zabezpieczeń społecznych oraz instytucjonalizacja zbiorowych negocjacji (demokratyczne państwo socjalne) 271
4.2.2. Technokratyzacja, finansjeryzacja sfery socjalnej, schyłek dialogu społecznego (państwo długu) 277
4.3. Zmiana pozycji w trójczłonowym układzie władzy 290
4.4. Kwestia legitymizacji władzy i zasobów w dyspozycji państwa 303
4.5. Podsumowanie 310

Rozdział 5. Transgraniczny kapitał bez władzy państwowej 317
5.1. Wprowadzenie 317
5.2. Rozproszenie władzy państwowej 320
5.2.1. Równoległa władza wielopodmiotowych prywatnych organizacji 320
5.2.2. Rządy i wielostronne międzyrządowe organizacje 328
5.3. Czy państwo przestaje być kapitałowi potrzebne? 333
5.4. Osłabienie pozycji państwa względem grup dominujących może być przejściowe 339

Zakończenie i wnioski 345

Bibliografia 349

Komentarze