Od Mabusego do Goebbelsa

Opis produktu

Książka nie tylko nawiązuje (…) do znanej pracy Kracauera, ale i polemizuje z nią. Sama zresztą może skłaniać do polemik, skoro tak odmiennie od dostępnej dotąd po polsku literatury ujmuje klasyczne kino niemieckie – przede wszystkim rewidując kategorię ekspresjonizmu i zupełnie na nowo oświetlając kinematografię III Rzeszy. (…) po ukazaniu się tej książki adepci filmoznawstwa postrzegać będą kino weimarskie nie tylko „od Caligariego do Hitlera”, ale i „od Mabusego do Goebbelsa” – i niech to przekonanie starczy za rekomendację wydania tej książki.

Z recenzji prof. zw. dr hab. Eweliny Nurczyńskiej-Fidelskiej

Komentarze

Spis treści

KILKA SŁÓW O KSIĄŻCE 7

I. FILM NIEMIECKI DO ROKU 1945 9

Rozdział 1. FILM NIEMIECKI W EPOCE NIEMEJ (1895-1929) 11
Kanoniczne ujęcie historii kina niemieckiego: Kracauer i Eisner 11
Kino wilhelmińskie 12
Ufa 18
Ekspresjonizm 23
Kino niemieckie doby Nowej Rzeczowości 36
Gatunki kina weimarskiego 41
Kammerspiel 41
Inne gatunki 45
Weimarska krytyka i kultura filmowa 56
Chronologia 57
Propozycje lektur 62

Rozdział 2. NIEMIECKI FILM FABULARNY OD PRZEŁOMU DŹWIĘKOWEGO DO UPADKU TRZECIEJ RZESZY (1929-1945) 65
Między Weimarem a Trzecią Rzeszą – przepaść czy ciągłość? 65
Kino schyłku Republiki 72
Kino niemieckie w okresie nazistowskim 95
Struktura przemysłu filmowego Trzeciej Rzeszy 95
Filmy fabularne w zaprzęgu ideologii i propagandy 102
Kino popularne w Trzeciej Rzeszy i jego gwiazdy 118
Kino artystyczne Trzeciej Rzeszy 133
Chronologia 138
Propozycje lektur 145

II. OD MABUSEGO DO GOEBBELSA: WEIMARSKIE FILMY FRITZA LANGA 149
Wstęp – WYOBRAŻONY FILM FRITZA LANGA 151

Część 1. W KRĘGU NIEMIECKIEJ TRADYCJI 161
Rozdział 1. MIĘDZY USTAMI A BRZEGIEM PUCHARU: ZMĘCZONA ŚMIERĆ 163
Ósmy film, pierwsze arcydzieło i dwie śmierci 163
Märchenfilm w sześciu aktach, bez trzech wierszy 171
Rahmenhandlung i „Historie trzech świec” 174
Bycie-ku-miłości czy bycie-ku-śmierci? 183
Władca dyskursu 192
Czkawka czasu i to, co pomiędzy 199
Alegoryczność 205

Rozdział 2. KREW SMOKA: NIBELUNGI 211
Supergigant ery inflacji 213
Der Nibelungen-Film: głosy krytyki 222
Ein deutsches Heldenlied in 14 Gesänge 229
„Narodowi niemieckiemu”? 248
Smocze plemię 254
Cztery światy i ornament z mas 266

Część 2. ZEITSPIEGEL: BURZLIWE LATA DWUDZIESTE 273
Rozdział 3. DZIKOŚĆ LWA I JAD WĘŻA: DOKTOR MABUSE, GRACZ 275
Kampania multimedialna 276
Ein Bild der Zeit, Menschen der Zeit 281
Serial w dwunastu aktach 289
Alegoria inflacji 303
Oblicza „Żyda” 309
Pan i niewolnicy 315
Ekspresjonizm? 327

Rozdział 4. STRATEGIA PAJĄKA: SZPIEDZY 335
Pierwszy i przedostatni film spółki Fritz Lang Film GmbH 335
Referencje: sowiecka agentura („gdzieś w Europie”) i pułkownik Redl 342
Eliptyczny sjużet, paralelizmy i synekdochiczne kadry 349
Pająk i jego sieć 368
Neue Sachlichkeit 378

Część 3. KSZTAŁT RZECZY, KTÓRE NADEJDĄ 383
Rozdział 5. CZAS APOKALIPSY: METROPOLIS 385
Paradygmatyczny film Ufy 386
Recepcja: między potęgą (obrazu) i absurdem (fabuły) 395
W poszukiwaniu pierwotnego tekstu: wciąż-odbudowywana-ruina 403
Antyutopia i jej referencje 417
Genesis, Ewangelia, Apokalipsa (według Thei von Harbou) 429
Efekty specjalne. Megapolis czy Mikropolis? 436

Rozdział 6. NA ZŁOTYM GLOBIE: KOBIETA NA KSIĘŻYCU 441
Pożegnanie z Ufą i z filmem niemym 441
Weltraumfahrt 448
Niebo gwiaździste i moralny nieład 453
Wrażenie (nie)realności 468

Część 4. KOMISARZ LOHMANN PROWADZI ŚLEDZTWO 475
Rozdział 7. CAŁE MIASTO O TYM MÓWI ALBO KRYMINAŁ ZA TRZY GROSZE: M – MORDERCA 477
Pochwała pewnego widza 477
Mordercy są wśród nas 478
Społeczeństwo masowe 486
„M” 492

Rozdział 8. SZEPCZĄCE ŚCIANY ALBO AWATAR: TESTAMENT DOKTORA MABUSE 499
Historia z mrocznej epoki, gdy rządzili naziści/Żydzi (niepotrzebne skreślić)… 499
Komisarz Lohmann kontra awatar doktora Mabuse 504
Niby-kryminał o narracji pełnej „rymów” 514
Od gabinetu doktora Caligari do kliniki profesora Bauma 526

Podsumowanie – WEIMARSKIE FILMY FRITZA LANGA 531

Bibliografia – OD MABUSEGO DO GOEBBELSA: WEIMARSKIE FILMY FRITZA LANGA 535
FILMOGRAFIA 547
INDEKS OSÓB 553
INDEKS FILMÓW 563

Komentarze