Komunikacja naukowa w Polsce

Opis produktu

Komunikacja naukowa (science communication), definiowana jako przekazywanie treści naukowych szerokiej grupie odbiorców, przeszła długą drogę – od jednokierunkowego przekazu, polegającego na podawaniu faktów naukowych i informacji w odpowiedzi na deficyt wiedzy, poprzez otwarty dialog ze społeczeństwem, aż do pełnego zaangażowania opartego na wielokierunkowej komunikacji, kokreacji i wszechstronnej współpracy. W tym duchu rozwija się model nauki obywatelskiej, która zakłada włączanie obywateli we współtworzenie wiedzy (citizen science). W przekonaniu autorów publikacji stwarza to szansę na zapobieganie rozprzestrzenianiu się dezinformacji i pseudonauki, a także może odegrać znaczącą rolę zarówno w przeciwdziałaniu wykluczeniu naukowemu, jak i w procesie demokratyzacji nauki.

Książka ma dwie unikalne cechy. Po pierwsze, zagadnienie komunikacji naukowej zostało po raz pierwszy na polskim gruncie zaprezentowane tak szeroko, kompleksowo, ujmując nie tylko jej koncepcję, lecz także wyniki badań empirycznych. Po drugie, kwestie dotyczące komunikacji badano, wykorzystując do tego konsultacje społeczne inspirowane metodą World Wide Views (WWV). Zastosowano więc unikatowe, włączające obywateli podejście badawcze, które zostało opracowane i zaimplementowane w projekcie międzynarodowym H2020 CONCISE – Communication role on perception and beliefs of EU Citizens about Science.

Komentarze

Spis treści

Podziękowania 8
Słowo wstępne 9
1. Prezentacja założeń projektu CONCISE (Izabela Warwas) 13
2. Komunikacja naukowa i jej znaczenie dla społeczeństwa (Izabela Warwas, Aldona Podgórniak-Krzykacz) 20
2.1. Nauka i komunikacja naukowa – pojęcia 21
2.2. Wewnętrzna i zewnętrzna komunikacja naukowa 24
2.3. Modele komunikacji naukowej 27
2.4. Rosnące znaczenie komunikacji naukowej 28
2.5. Podsumowanie 31
3. Otoczenie instytucjonalne i uczestnicy procesu komunikacji naukowej w Polsce (Aldona Podgórniak-Krzykacz, Izabela Warwas) 35
3.1. Kluczowa rola uczelni oraz naukowców w kształtowaniu komunikacji naukowej 36
3.2. Pośrednicy naukowi 41
3.3. Regulatorzy na poziomie krajowym i ponadnarodowym 48
3.4. Mapa komunikatorów nauki 49
3.5. Podsumowanie 51
4. Kanały komunikacji naukowej i źródła wiedzy naukowej w Polsce (Aldona Podgórniak-Krzykacz) 54
4.1. Zainteresowanie społeczeństwa nauką a komunikacja nauki do społeczeństwa 55
4.2. Tradycyjne źródła dostępu do wiedzy naukowej 58
4.3. Cyfrowe kanały upowszechniania wiedzy naukowej 63
4.4. Bezpośrednie i partycypacyjne formy kontaktu społeczeństwa z nauką 69
4.5. Podsumowanie 71
5. Badania oparte na partycypacji – kilka uwag na temat źródeł inspiracji zastosowanego w projekcie sposobu badania (Kamil Brzeziński, Aneta Krzewińska) 74
5.1. Wprowadzenie 75
5.2. Badania oparte na partycypacji – wybrane przykłady 76
5.3. Podsumowanie 81
6. Metodologia prowadzenia konsultacji społecznych w projekcie CONCISE (Aneta Krzewińska, Kamil Brzeziński) 86
6.1. Wprowadzenie 87
6.2. Dobór uczestników – czyli konsultacje nieco odmienne niż wszystkie inne 88
6.3. Strategie rekrutacyjne – garść wyzwań i doświadczeń 91
6.4. Podział uczestników na grupy – dbałość o komfort i bezpieczeństwo badanych 93
6.5. Dobrze przygotowany badacz gwarantem sukcesu – o roli facylitatorów i obserwatorów w ramach konsultacji społecznych 94
6.5.1. Zadania i wyzwania stojące przed facylitatorami i obserwatorami oraz potrzebne do ich
realizacji umiejętności i doświadczenia 96
6.5.2. Rekrutacja, szkolenie facylitatorów i obserwatorów – fundament sukcesu badawczego 100
6.6. Niezastąpiona rola personelu pomocniczego 101
6.7. Meritum konsultacji – dyskusje w grupach jako główny sposób pozyskiwania informacji 102
6.7.1. Elementy procedury badawczej związane bezpośrednio z uczestnikami 102
6.7.2. Techniki dodatkowe i pomocnicze 103
6.8. Nie mniej ważne kwestie organizacyjne 105
6.8.1. Miejsce prowadzenia dyskusji i jego odpowiednie przygotowanie 105
6.8.2. Wybór terminu konsultacji oraz agenda spotkania 107
6.8.3. Kwestie związane z poczęstunkiem, nagrodami. Czy za trud trzeba płacić? 109
6.8.4. Dodatkowa dokumentacja i materiały niezbędne do rekrutacji i rejestracji 109
6.9. Opracowanie uzyskanego materiału – ważne decyzje końcowej fazy badania 111
6.10. Podsumowanie 112
7. Nastawienie do nauki i cyfrowych komunikatów naukowych w świetle wyników badania kwestionariuszowego zrealizowanego w ramach konsultacji społecznych projektu CONCISE (Aldona Podgórniak-Krzykacz, Justyna Wiktorowicz) 115
7.1. Wprowadzenie – założenia badania 116
7.2. Ocena generalnego nastawienia do nauki 118
7.3. Odbiór nagłówków wiadomości naukowych publikowanych w mediach elektronicznych 123
7.4. Podsumowanie 138
8. Źródła informacji naukowych i zaufanie do nich w świetle wyników badania kwestionariuszowego zrealizowanego w ramach konsultacji społecznych projektu CONCISE (Justyna Wiktorowicz, Aldona Podgórniak-Krzykacz) 140
8.1. Wprowadzenie 141
8.2. Częstotliwość wykorzystania źródeł informacji o tematach naukowych 142
8.3. Zaufanie do źródeł informacji naukowej 149
8.4. Elektroniczne kanały komunikacji naukowej 153
8.5. Media tradycyjne w komunikacji naukowej 160
8.6. Podsumowanie 164
9. Ocena partycypacji w konsultacjach społecznych zrealizowanych w ramach projektu CONCISE (Agnieszka Kretek-Kamińska) 167
9.1. Wprowadzenie 168
9.2. Ocena przebiegu konsultacji ze względu na poziom realizacji wybranych zasad dyskusji grupowej 171
9.3. Zainteresowanie uczestników konsultacji poruszanymi zagadnieniami oraz ich zaangażowanie w dyskusję 178
9.4. Ocena adekwatności zastosowanej formuły konsultacji do zasięgania opinii na tematy związane ze sposobami komunikowania wiedzy dostarczanej przez naukowców 187
9.5. Opinie na temat warunków i organizacji konsultacji 191
9.6. Podsumowanie 195
10. Komunikacja naukowa w Polsce – podsumowanie 199
Aneks 208
Spis rysunków 237
Spis tabel 238
Spis wykresów 240

Komentarze