Hamlet uzmysłowiony

Opis produktu

Czy w najsłynniejszym dramacie Szekspirowskim można odnaleźć odniesienia do świata zmysłów, a tym samym, czy Hamlet jest uzmysłowiony? Czy zapoznanie się z reprezentacjami zmysłów w dramacie pozwoli na „uzmysłowienie sobie zmysłów” pod względem ich kulturowej istoty? Czy w takim razie nasza współczesność różni się od poprzednich epok pod względem fascynacji zmysłami w ich kulturowym wymiarze? Czy nie należałoby sięgnąć głębiej, mianowicie do postmodernistycznych adaptacji tej sztuki, z zamiarem odnalezienia w nich współczesnych wyobrażeń zmysłów, a tym samym odmiennego uzmysłowienia Hamleta?

W niniejszej książce autorka stara się znaleźć odpowiedzi na powyższe pytania, eksponując kulturowy wymiar postrzegania zmysłowego na przykładzie dramatu Hamlet oraz wybranych, współczesnych adaptacji filmowych. W naukach przyrodniczych i kognitywnych zmysły analizowane są pod kątem czysto biologicznej funkcji percepcyjnej, która jest uznawana za stałą. Z kolei kulturowe badania nad percepcją sensoryczną dostrzegają ich zmienny historycznie potencjał znaczeniowy, a także zwracają uwagę na fakt, że społeczeństwa przypisują zmysłom różne funkcje i wartości, tworząc odmienne hierarchie i kategorie zmysłów. Czym więc są zmysły – oto jest pytanie…

Komentarze

Spis treści

„Uprzejmość niewidomych” Wisławy Szymborskiej 5
Zamiast wstępu, czyli o tym, jak uzmysłowić (sobie) zmysły 7

Rozdział 1. Kulturowa architektura zmysłów
Percepcyjne ekscesy – rzecz o niepokornej teorii naukowej 15
„Nie taki zmysł naturalny, jak go malują” 17
Wybór między „dobrą” a „złą” wersją „Hamleta” 23

Rozdział 2. Ślady życia sensualnego z dawnej epoki
Na pozór nieuchwytne – zmysły w literaturze 29
Zmysły dają się „nakręcić” 31
Bohaterowie „Hamleta” jako (mniej bądź bardziej uważni) obserwatorzy i słuchacze 33
„Hamlet” i dwa efekty fabuły: wizualny (dramatyczny) i werbalny (narracyjny) 37
„Hamlet” intertekstualny, czyli związek literatury z filmem 40

Rozdział 3. Zmysły w teatrze, filozofii i medycynie w okresie wczesnej nowożytności
„Miejcie oczy i uszy otwarte” 43
Od teorii do praktyki i z powrotem 51
Filozofowanie o zmysłach 56
Kreacja wczesnonowożytnego „ja” 61

Rozdział 4. Dramat Hamlet dramatem zmysłów
Jak rozszyfrować „kod sensoryczny” dramatu? 67
„Źle się dzieje w państwie duńskim” – percepcyjne konsternacje wokół zjawisk nadprzyrodzonych 70
Między prawdą a fałszem, autentycznością a pozorem – relacje między bohaterami 79
Sieć dworskich informatorów 85
„Czyliś jest zbawionym duchem, / Czy potępieńca zjawą, czy owiany / Niebiańską wonią, czy piekielnym wichrem” (1.4.730–732)? 90
Wątki szpiegowskie – śledzony Hamlet w roli śledczego 96
Sztuka zastawiania zasadzki 101
„Pułapka na myszy” albo pułapka na zmysły 108
„Przemawianie sztyletami” i „pokazywanie duszy głębi” 114
Pomieszanie zmysłów, czyli szaleństwo Ofelii 120
„Reszta jest milczeniem” – krwawy widok sceny finałowej 125

Rozdział 5. Zmysły na ekranie: nowa zmysłowość Hamleta
Trzy razy „Hamlet” filmowy: 1990, 1996, 2000 129
Pierwsze ujęcia a pierwsze wrażenia zmysłowe bohaterów i widzów 134
Różne wizje zjawy na ekranie 139
Widzieć i być widzianym, słyszeć i być słyszanym – relacje wzrokowe i słuchowe między filmowymi postaciami dramatu 143
Matnia intryg szpiegowskich w Elsynorze Zeffirellego, Branagha i Almereydy 151
Aberracyjne, filmowe zachowania Ofelii 168
Zmysły a skutki sceny finałowej 180
Zakończenie, czyli dlaczego Hamlet (jest) uzmysłowiony 185
Summary 189
Bibligrafia 191
Indeks osób 199

Komentarze