Godzina W: Pospolite ruszenie narodów

W tym roku mija 72. rocznica Powstania Warszawskiego. Mogłoby się wydawać, że przez minione siedem dekad napisano o Nim już wszystko, nicując przyczyny, przebieg i konsekwencje. Mimo to niektóre fakty – choć znane historykom – nadal potrafią zaskakiwać szeroką publikę.

Niewielu wie, że na powstańczych  barykadach u boku Polaków wojowali przedstawiciele kilkunastu (!) narodów z Europy, Azji i… Afryki. Wśród nich na pierwszym miejscu godzi się wymienić Słowaków. Ich kolonia zamieszkująca przedwojenną Warszawę dogadała się z AK i sformowała Pluton Słowaków, który właściwie był międzynarodowy – służyli w nim także Węgrzy, Gruzini, Czech i Ukrainiec. Słowacy szturmowali koszary szwoleżerów i Belweder, bronili barykad na Solcu, aby szlak bojowy zakończyć na Saskiej Kępie. Powstańców wspierali też reprezentanci narodów zniewolonych przez Związek Sowiecki. Gruzini, o których była już mowa – obywatele II RP i zbiegli z niewoli niemieckiej jeńcy sowieccy – wojowali w szeregach Zgrupowania Chrobry II. Powstańczych barykad bronili Ormianie z warszawskiej diaspory. Udział mieszkańców Kaukazu – dezerterów z armii niemieckiej – w walkach, potwierdza list, jaki napisali do Radziwiłłowicza Zaremby (dowódcy oddziału, w którym służyli), dziękując za przyjęcie w szeregi AK. Przeciwko swym ziomkom walczyli sami Niemcy. Willy Lampe z Luftwaffe uczył akowców obsługi broni. Nieznany z nazwiska Niemiec zginął w obronie barykad przy Grzybowskiej – nazywany był przez powstańców Degolistą, bo podkreślał swoje francuskie korzenie.

Dramatyczne losy narodów Europy, zepchniętych w krwawy tygiel wojny, sprawiły, iż na barykadach Powstania obok Polaków i Niemców  stanęli do walki Żydzi z Francji, Rumunii i Grecji, uwolnieni z Gęsiówki – warszawskiego więzienia-obozu koncentracyjnego (warto porównać te fakty z wizerunkiem żydożerczej Armii Krajowej kreowanym przez film Nasze matki, nasi ojcowie). W Powstaniu brali także udział Francuzi. Jeden z nich – Gwiazdka – był specjalistą od rozbrajania samobieżnych min. W Śródmieściu wojowali Włosi. Najbardziej egzotycznym powstańcem był ciemnoskóry August O’Brown Ali, który z Nigerii, przez Anglię i Wolne Miasto Gdańsk, trafił do Polski. Jako jazzman stał się atrakcją lokali warszawskich. W 1939 r., zgłosił się do obrony Ochoty. W czasie okupacji grywał w lokalach i konspirował, kolportując podziemną prasę. Doprawdy, Warszawska Rzeczpospolita Powstańcza była – jak II RP – Rzeczpospolitą wielu narodów…

Komentarze

Ten post dostępny jest także w języku: angielski

1.08.2016