AUL. Folia Historica | Nr 110: Studia z dziejów Europy i Stanów Zjednoczonych w XVIII–XX wieku
Opublikowano: 5 grudnia 2022
„Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 110/2022 poświęcony został Prof. dr hab. Jolancie A. Daszyńskiej, znawczyni dziejów Stanów Zjednoczonych Ameryki u zarania ich państwowości oraz w pierwszej połowie XIX stulecia. Pani Profesor przez trzy kadencje (w latach 2009–2018) piastowała funkcję prezes Łódzkiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego, odnosząc na tym polu wiele znaczących sukcesów. W 2022 roku Jolanta A. Daszyńska obchodzi jubileusz 65-lecia urodzin i 40-lecia pracy zawodowej w Uniwersytecie Łódzkim. Z tej okazji grono Jej najbliższych współpracowników i Redakcja pisma, pragnąc uhonorować zasługi Pani Profesor na polu działalności naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej, przygotowali dla Niej ten pamiątkowy tom. Znalazły się w nim artykuły napisane przez kolegów, przyjaciół i uczniów Jubilatki, dotyczące głównie zagadnień amerykańskich, oraz różnych kwestii z zakresu dziejów powszechnych i Polski w XVIII, XIX i XX wieku. Nie zabrakło tu również tekstów z historii wojskowości, co odzwierciedla szerokie spektrum zainteresowań badawczych Jolanty A. Daszyńskiej. Całość poprzedza część wstępna, zawierająca charakterystykę sylwetki naukowej badaczki, autorstwa Zbigniewa Anusika i Małgorzaty Karkochy, bibliografia prac drukowanych Jubilatki oraz wykaz prac doktorskich, magisterskich i licencjackich przygotowanych pod Jej kierunkiem. W zeszycie znajduje się również artykuł Jana Chańki na temat rekonstrukcji historycznych w życiu i działalności Pani Profesor. Tom zamyka galeria zdjęć ukazująca Jubilatkę w różnych ujęciach – jako naukowca, kobietę wielu pasji czy wreszcie jako wytrawną amazonkę.
Zbigniew Anusik
Profesor Jolanta A. Daszyńska – sylwetka badaczki
Zbigniew Anusik, Małgorzata Karkocha
List gratulacyjny od Prezesa Oddziału Łódzkiego Polskiego Towarzystwa Historycznego
Jarosław Kita
Bibliografia prac drukowanych prof. dr hab. Jolanty A. Daszyńskiej za lata 1984–2021
Małgorzata Karkocha
Małgorzata Karkocha
Jan Chańko
Autor przedstawia i analizuje osiągnięcia Prof. J.A. Daszyńskiej na pięciu poziomach: 1) Zaangażowanie Jej samej i całej Jej Rodziny w działalność na polu rekonstrukcji historycznej; 2) Prof. J.A. Daszyńska jako członek i szef grupy rekonstrukcyjnej „Żelazny Orzeł” i Jej udział w licznych wydarzeniach rekonstrukcyjnych, popularyzacja wiedzy o rekonstrukcjach historycznych i przypominanie o Operacji Łódzkiej z 1914 r.; 3) Działalność w Polskim Towarzystwie Historycznym (prezes Oddziału Łódzkiego), zwłaszcza organizacja seminarium podczas XIX Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich; 4) Filmowe role aktorskie i konsultacja historyczna filmów; 5) Przegląd dorobku naukowego i popularyzatorskiego, streszczenie wywiadów prasowych i radiowych.
Testament rajcy łódzkiego Klemensa Czarnego z roku 1594
Alicja Szymczak, Jan Szymczak
Klemens Czarny należał do elity mieszczaństwa łódzkiego w drugiej połowie XVI w. Był ławnikiem w latach 1561–1572, w 1573 r. został rajcą i sprawował ten urząd do śmierci w 1594 r. Testament sporządził 10 lutego tegoż roku. Cztery córki: Dorota, Zofia, Katarzyna i Anna otrzymały posagi w pieniądzach – po 6 grzywien każda. Natomiast wszystkie grunty orne i ogrody otrzymali jego trzej synowie: Wojciech, Stanisław i Marek, z którym miał mieszkać aż do śmierci. Testament zawiera opis lokalizacji posiadłości Klemensa Czarnego i znanych imiennie jego sąsiadów, wymienia też wiele dawnych nazw topograficznych z terenu dzisiejszej Łodzi. Dodatkową wartość badawczą dokumentu stanowi miejscowy dialekt, w jakim został on spisany.
Obraz Ameryki Północnej w sylwie Adama Jana Warakomskiego z 1743 roku
Joanna Orzeł
Rękopiśmienne księgi szlachty Rzeczypospolitej Obojga Narodów często zawierają informacje geograficzno-historyczne na temat innych państw i kontynentów. W XVIII w. coraz częściej publikowane były kompendia wiedzy, które w przystępny sposób opisywały świat. Z nich wiadomości te trafiały na karty szlacheckich sylw. W artykule zaprezentowano obraz Nowego Świata, dokładniej: Ameryki Północnej w księdze autorstwa Adama Jana Warakomskiego. Na podstawie analizy różnych dzieł zawierających tematykę geograficzną, z których Warakomski mógł korzystać podczas tworzenia swej sylwy, okazało się, że
źródłem wiedzy autora były te autorstwa jezuity Jana Drewsa. Przeanalizowano więc charakterystykę Ameryki Północnej obydwu autorów. Artykuł został uzupełniony edycją źródłową, służącą porównaniu treści źródeł.
Kwestia nominacji Tadeusza Kościuszki na generała brygady armii amerykańskiej
Dariusz Nawrot
W artykule przedstawiono kwestię nominacji generalskiej dla Tadeusza Kościuszki jako nagrody za zasługi w wojnie o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Przypomniano okoliczności kolejnych propozycji mianowania Kościuszki na stopień generała brygady, po zwycięstwie pod Saratogą w 1777 r. czy udziale w kampanii na południu Stanów Zjednoczonych w latach 1780–1781. Nominacji wówczas nie otrzymał, dlatego po zakończeniu wojny Kościuszko zabiegał o indywidualne wyróżnienie, które uhonorowałoby jego dotychczasową służbę. Kongres nie zamierzał jednak przyspieszać awansu Kościuszki, ponieważ przygotowywał w tym czasie uchwałę o awansowaniu wszystkich oficerów o jeden stopień, jeśli nie otrzymali oni promocji po 1 stycznia 1777 r. I w tej grupie awansowanych w 1783 r., ku swojemu rozczarowaniu, znalazł się ostatecznie polski oficer, co próbował załagodzić George Washington.
Działalność polityczna Antoniego Pułaskiego w czasach Rady Nieustającej (1776–1786)
Witold Filipczak
Antoni Pułaski, brat Kazimierza – bojownika o niepodległość Stanów Zjednoczonych, jest znany historykom przede wszystkim ze względu na działalność w konfederacjach barskiej i targowickiej. Artykuł ten dotyczy jego aktywności politycznej w czasach rządów Rady Nieustającej. A. Pułaski po powrocie do Polski, który nastąpił jesienią 1775 r., związał się początkowo ze stronnictwem regalistycznym. Jednocześnie Pułaski utrzymywał przyjazne stosunki z hetmanem wielkim koronnym Franciszkiem Ksawerym Branickim, czołową postacią opozycji magnackiej. A. Pułaski trzy razy (1778, 1784, 1786) pełnił funkcję posła na sejm, lecz jedynie w 1778 r. wykazał się aktywnością w czasie obrad. W kadencji 1780–1781 był deputatem, czyli sędzią zasiadającym w Trybunale Koronnym, ale jego ówczesna działalność była negatywnie oceniana przez króla Stanisława Augusta i jego współpracowników. Aktywność polityczna Pułaskiego dotyczyła przede wszystkim sejmików. W 1776 r. kierował on obradami sejmiku przedsejmowego w Czersku na Mazowszu. W następnych latach działał na Wołyniu – na sejmikach we Włodzimierzu Wołyńskim i Łucku. W latach osiemdziesiątych XVIII w. Pułaski stopniowo oddalał się od stronnictwa dworskiego i coraz wyraźniej współpracował z opozycją magnacką. Szczególnie istotną rolę odegrał w czasie burzliwych sejmików województwa wołyńskiego przed sejmem z 1786 r.
Obraz Portugalii w świetle „Pamiętnika Historyczno-Politycznego” (1782–1792)
Andrzej Stroynowski
Problemy Portugalii znajdowały się na marginesie głównych doniesień i analiz tego czasopisma. W rezultacie przedstawiony w nim obraz nie jest pełny, chociaż przekazywał szereg ważnych informacji o portugalskiej polityce międzynarodowej i wewnętrznej. W świetle lektury tego czasopisma wyłaniał się obraz Portugalii jako kraju bardzo zacofanego i biednego, co wynikało z braku aktywnej polityki państwa na rzecz jego unowocześnienia. Pozytywne oceny budziła tylko pokojowa polityka Portugalii, która pozwoliła jej w latach 1782–1792 zachować neutralność. Te oceny stanu Portugalii i jej polityki miały też służyć wskazywaniu wad i propagowaniu rozwiązań, które mogły być wykorzystane w Polsce.
Zbigniew Anusik, Małgorzata Karkocha
W artykule autorzy przybliżają kwestie związane z zamachem stanu dokonanym przez króla Szwecji Gustawa III w czasie obrad Riksdagu w 1789 r., który pozwolił mu skupić pełnię władzy w swoim ręku. W pierwszej części opracowania omówiono pokrótce poczynania Gustawa III w latach 1771–1788. Zwrócono uwagę na powolne odchodzenie przez króla od zasad oktrojowanej przez niego konstytucji z sierpnia 1772 r. Kiedy zaś władca Szwecji zdecydował się zaatakować Rosję w końcu czerwca 1788 r., ściągnął na siebie poważne kłopoty. W armii doszło bowiem do buntu części oficerów, którzy sprzeciwili się wojnie rozpoczętej bez zgody Riksdagu. Gdy zaś do wojny po stronie Rosji przyłączyła się Dania, wydawało się, że nic nie uratuje Gustawa III od klęski. Stało się jednak inaczej. Interwencja dyplomatyczna Wielkiej Brytanii powstrzymała wojska duńskie. Korzystając natomiast z poparcia trzech niższych stanów, król w czasie Riksdagu 1789 r. zmusił szlachtę do posłuszeństwa, dokonał zamachu stanu i rozprawił się z buntem w armii. Wszystkie wydarzenia w Szwecji z lat 1788–1789 zostały szczegółowo omówione w wydawanym przez Piotra Świtkowskiego „Pamiętniku Historyczno-Polityczno-Ekonomicznym”. Na podkreślenie zasługuje fakt, że Świtkowski odnosił się z wielką sympatią do władcy Szwecji i w pełni zaaprobował wzmocnienie jego władzy kosztem przywilejów szlacheckich. Artykuły zamieszczane w czasopiśmie Świtkowskiego dawały czytelnikom dobre wyobrażenie o sytuacji w Szwecji w 1788 i 1789 r. W zakończeniu opisano pokrótce poczynania Gustawa III po roku 1789 aż do zamachu na jego życie i śmierci władcy w dniu 29 marca 1792 r.
Dyskurs historiograficzny wokół służby wojskowej Tadeusza Kościuszki w latach 1790–1792
Tadeusz Srogosz
Życie i działalność Tadeusza Kościuszki były przedmiotem zainteresowania zarówno profesjonalnych historyków, jak również innych autorów, którzy podejmowali tematy związane z postacią Naczelnika. Wydarzenia z bogatego życia Kościuszki stały się niejednokrotnie przedmiotem gorących sporów, jednak o mniejszym natężeniu wokół jego służby wojskowej w latach 1790–1792. Jeszcze w XVIII w. zaczął się spór o Kościuszkę, który był podstawą do rekonstrukcji wydarzeń i ocen przez historyków. Mimo zgłaszanych przez poszczególnych autorów deklaracji, dyskurs historiograficzny nie miał zwykle cech neutralności, a raczej górowały często emocje czy rocznicowe publikacje. Ponadto w historiografii występują niekonsekwencje, na przykład w sprawie stosunku Kościuszki do systemu kordonowego.
Dolley Payne Todd Madison w Waszyngtonie (1801–1817, 1837–1849)
Karolina Anna Clontz
Życie Dolley Payne Madison było naprawdę niezwykłe. Od skromnej dziewczyny ze wspólnoty kwakrów do najbardziej znanej kobiety w Stanach Zjednoczonych. Interesujący jest zwłaszcza okres z czasów waszyngtońskich. Dolley mieszkała w mieście federalnym łącznie 26 lat. Po raz pierwszy, gdy jej mąż, James Madison, przyjął pozycję sekretarza stanu w administracji Thomasa Jeffersona. W tamtym okresie Waszyngton nie przypominał wyglądem stolicy kraju. Było tam niewiele zabudowań, kilka pensjonatów i nieukończone budynki rządowe. Szybko okazało się jednak, że było to miejsce wymarzone dla Dolley. Brak ugruntowanej sceny towarzyskiej dawał jej szansę na stworzenie własnej. Pierwsza okazja pojawiła się, gdy owdowiały prezydent poprosił ją, aby pełniła funkcję gospodyni Domu Prezydenta podczas jednego z oficjalnych obiadów. Pani Madison tak zaimponowała Jeffersonowi, że wkrótce stała się oficjalną gospodynią Domu Prezydenta. Ta funkcja dawała jej wyjątkową pozycję w towarzystwie waszyngtońskim. Dolley była niezwykle miłą i ciepłą osobą, co sprawiało, iż wszyscy czuli się w jej towarzystwie komfortowo. Dzięki swojej pozycji pani Madison niejednokrotnie znajdowała się w centrum politycznych i dyplomatycznych batalii, jak chociażby w przypadku sprawy Anthony’ego i Elizabeth Merry. Ponadto miała okazję spotkać wybitne osobowości jej czasów, jak malarza G. Stuarta, przyrodnika i podróżnika A. von Humboldta czy podróżników M. Lewisa i W. Clarka. Dolley prowadziła również swój własny salon, który szybko stał się głównym miejscem spotkań towarzystwa waszyngtońskiego. Po zaprzysiężeniu Jamesa Madisona na czwartego prezydenta Stanów Zjednoczonych, Dolley przejęła rządy w Domu Prezydenta. Mogła w końcu wprowadzić własne zasady. Kontynuowała tradycję przyjęć w swoim salonie, ale dodała nowe elementy, jak choćby tzw. przyjęcia gołębie dla żon członków gabinetu. Swoją elegancją zarówno w zachowaniu, jak i w ubiorze nie miała sobie równych. Stała się waszyngtońską królową. Drugą kadencję prezydentury Madisona okryły cienie wojny 1812 r. Obraz Dolley Madison uciekającej z Domu Prezydenta przed atakującymi Brytyjczykami z portretem Washingtona pod pachą wyrył się w pamięci ówczesnych, jak i kolejnych pokoleń. Już za jej życia pojawiały głosy negujące prawdziwość tej historii. Dolley walczyła jednak z podobnymi pomówieniami odbierającymi jej główną rolę w tym wydarzeniu. Wojska brytyjskie dokonały ogromnych zniszczeń w mieście. Dolley niezwłocznie wróciła do wcześniejszego programu przyjęć i spotkań, aby wspomóc administrację męża i poprawić wizerunek rządu. Pani Madison zajęła się również pracą charytatywną na rzecz lokalnej społeczności, pomagając powołać pierwszy w historii miasta sierociniec. Po skończonej prezydenturze państwo Madison powrócili do Montpelier. Po śmierci męża Dolley powróciła do miasta federalnego. Pełniła wtedy zupełnie inną rolę. Stała się waszyngtońską ikoną. Nie było wydarzenia, na które nie zostałaby zaproszona w charakterze gościa honorowego. Brała udział w inauguracji prezydenta, balach, oficjalnych kolacjach. Często przysłuchiwała się debatom w Kongresie. Jako pierwsza przesłała prywatną wiadomość telegraficzną. Była powszechnie poważana i szanowana. Dolley Madison zmarła 12 lipca 1849 r. w mieście, którego charakter pomogła ukształtować, w domu mieszczącym się tuż obok Domu Prezydenta, z którym była przez tyle lat związana.
Bolesław Prus – nie tylko prozaik. Sylwetka filantropa
Ewa Kiełb, Piotr Robak
Artykuł odnosi się do postaci Bolesława Prusa, wybitnego pisarza okresu pozytywizmu. W tekście uwypuklony został mniej znany aspekt jego biografii, a mianowicie zainteresowanie działalnością dobroczynną. Kwestia ta jest zazwyczaj traktowana jako zagadnienie drugoplanowe. Jeszcze rzadziej wspomina się o związanej z nią, stworzonej przez Prusa, teorii dotyczącej społeczeństwa, postępu, jak też o Prusowskich poglądach na wychowanie i sprawy upowszechniania kultury, czy roli sztuki w życiu narodu.
Zgromadzony materiał, tj. fragmenty korespondencji pisarza, wypowiedzi publicystyczne, a ponadto przywołane przykłady, świadczące o osobistym zaangażowaniu Prusa w prace filantropijne (aktywność w ramach towarzystw, wspieranie projektów na rzecz potrzebujących, popularyzowanie szlachetnych idei pomocy słabszym), ukazuje, z jakim oddaniem Prus podchodził do spraw społecznych. Jego działalność w tym zakresie zobrazowana została w artykule na przykładzie Warszawy oraz Lublina i okolic. W tych miejscach Prus zapisał się jako człowiek szczerze popierający inicjatywy służące osobom, które wymagały pomocy materialnej lub lekarskiej, serdecznie odnosił się do wszystkich gotowych nieść tę pomoc w trudnych warunkach zaboru rosyjskiego na przełomie XIX i XX w.
Wojna hiszpańsko-amerykańska 1898 roku
Longin Pastusiak
Wojna hiszpańsko-amerykańska 1898 r. była świadectwem wzrostu tendencji ekspansjonistycznych w polityce amerykańskiej. W ostatniej dekadzie XIX w. obserwujemy proces szybkiego rozwoju ekspansji zagranicznej Stanów Zjednoczonych. Terytorium kontynentalne Stanów Zjednoczonych było już względnie zintegrowane. Umacniające się monopole nie zadowalały się jednak rynkiem wewnętrznym, szukając możliwości zwiększenia zysków w zagranicznej ekspansji. Tendencje te jeszcze bardziej umocnił kryzys 1893 r.
Ekspansja amerykańska kierowała się przede wszystkim ku Ameryce Łacińskiej. Tu jednak interesy amerykańskie nieuniknienie musiały zderzyć się z interesami kolonialnymi Anglii, Francji i Hiszpanii. Pod panowaniem Hiszpanii były m.in. wyspy Kuba i Portoryko.
W 1895 r. na Kubie wybuchło powstanie przeciw hiszpańskim kolonizatorom. Imperialistyczne koła w Stanach Zjednoczonych postanowiły wykorzystać tę sytuację zarówno w celu osłabienia pozycji Hiszpanii w tym rejonie świata, jak również umocnienia interesów amerykańskich.
Wojna hiszpańsko-amerykańska trwała niespełna cztery miesiące i zakończyła się zwycięstwem Stanów Zjednoczonych. Traktat pokojowy podpisano 10 grudnia 1898 r. Hiszpania zrzekła się Kuby, Filipin, Portoryko i Guam. W wyniku tej wojny Stany Zjednoczone zaczęły umacniać swoją pozycję międzynarodową.
Bajończycy – pierwsza polska jednostka walcząca na froncie zachodnim w latach 1914–1915
Witold Jarno
Artykuł opisuje dzieje polskiej kompanii walczącej na froncie zachodnim w latach 1914–1915 w składzie francuskiej Legii Cudzoziemskiej. Oddział ten przeszedł do historii jako Bajończycy, bądź Legion Bajończyków, a swą nazwę wziął od miejscowości Bayonna, w której został sformowany. Był to pierwszy oddział polskich ochotników walczący po stronie państw Ententy. Stał się on symbolem polskich dążeń niepodległościowych, walcząc na polach Szampanii w początkowym okresie I wojny światowej.
„Niewola kobiet” jako przedmiot refleksji ruchu młodowiejskiego w II Rzeczypospolitej
Andrzej Lech
Celem artykułu jest ustalenie roli ruchu młodowiejskiego, jako autonomicznej części polskiego ruchu ludowego, w działaniach emancypacyjnych na rzecz kobiety wiejskiej w okresie II Rzeczypospolitej. Ruch ten zintegrowany wokół Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej („Wici”) w latach 1928–1939, podjął pionierskie w środowisku społecznym wsi działania na rzecz wydobycia kobiety z tzw. niewoli tradycyjnego patriarchatu. Było to trudne zadanie w rzeczywistości zacofanej cywilizacyjnie międzywojennej wsi.
Na treść artykułu składają się trzy części merytoryczne. Najpierw zaprezentowano materiał pozwalający na charakterystykę wizerunku krzywdzonej niewiasty. Następnie opisano wpływ patriarchatu na jej uprzedmiotowienie, m.in. poprzez stosowanie wobec niej przemocy fizycznej i psychicznej. Na koniec poddano analizie dokumenty programowe ruchu młodowiejskiego dotyczące rozwiązania tzw. kwestii kobiecej w wizji agrarystycznej. Ich celem było doprecyzowanie kierunku działalności emancypacyjnej, przejętych nadzieją, że kobieta wiejska stanie się jednostką w pełni kreatywną, świadomą swej podstawowej roli w życiu rodziny, wsi i państwa, że będzie dobrze przygotowana do twórczego udziału w budowie nowej, sprawiedliwej społecznie i demokratycznej, ludowej Polski.
Liga Narodów wobec aktów agresji (1919–1939)
Andrzej Maciej Brzeziński
Artykuł charakteryzuje działania Ligi Narodów (LN) wobec państw-agresorów. System bezpieczeństwa zbiorowego określony w Pakcie LN, powołanej z inicjatywy prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona, okazał się nieskuteczny w zderzeniu z realiami międzynarodowymi. Indolencja LN (bez członkostwa USA) w rozwiązywaniu konfliktów międzypaństwowych i utrzymaniu międzynarodowego bezpieczeństwa, uwidoczniona w latach trzydziestych minionego stulecia, wynikała w znacznej mierze z ogólnikowości artykułów tworzącego ją paktu. Istotną słabością Paktu LN był brak definicji agresora i systemu automatycznej pomocy ofierze napaści, co istotnie utrudniało stosowne działania Rady LN. W pierwszej połowie lat trzydziestych Rada LN wysyłała międzynarodowe komisje do skonfliktowanych państw (agresja Japonii w Chinach, konflikty Boliwii z Paragwajem i Kolumbii z Peru), aby na miejscu zapoznawały się z sytuacją, stwierdzały zaistnienie aktu agresji i przygotowywały raport dający podstawę do dalszych akcji. W następnych latach takich misji nawet nie zamierzono wysyłać. O zażegnaniu sporu decydowało wąskie grono mocarstw, niekiedy poza LN i bez wnoszenia sprawy na forum instytucji genewskiej. Od początku lat trzydziestych LN systematycznie traciła znaczenie w stosunkach międzynarodowych, okazując bezradność wobec agresji Japonii w Chinach i podboju Etiopii przez Włochy. Nie była w stanie ani powstrzymać aktów agresji, ani spowodować powrotu do stanu przed napaścią. Francja i Wielka Brytania, które odgrywały decydującą rolę w LN, prowadziły politykę ustępstw i ugody wobec agresorów – Japonii, Włoch, Trzeciej Rzeszy i Związku Sowieckiego. W końcu lat trzydziestych LN stała się bardziej obserwatorem aniżeli uczestnikiem dramatycznych wydarzeń prowadzących do wybuchu II wojny światowej.
Amerykański Kościół katolicki w pierwszej połowie XX wieku
Izabella Rusinowa
Artykuł dotyczy historii katolicyzmu w Stanach Zjednoczonych od 1919 r. do wyboru J.F. Kennedy’ego jako pierwszego katolickiego prezydenta zasiadającego w Białym Domu. Omawiane lata przyniosły zmiany zarówno wśród katolików, jak i w Stanach Zjednoczonych. W tym czasie katolicy, pod względem liczbowym potroili swe siły, wzrastając z 5 do 16% populacji. Uważali się za na tyle silnych, że wystawili swego kandydata w wyborach prezydenckich w 1928 r. Wówczas przegrali, wygrali dopiero w 1961 r. Katoliccy duchowni często wspomagali biednych, uczyli ich i prowadzili misje. Wykorzystywali prasę, radio i telewizję, aby zdobyć szerszy wpływ w społeczeństwie. Katolickie college stawały się coraz bardziej prestiżowe, a katolicyzm został zaakceptowany przez dużą część protestantów. W dużej mierze przyczynili się do tego sławni ludzie ze świata show biznesu, polityki i sportu (Frank Sinatra, Bing Crosby, Stan Musial i John F. Kennedy). Wyborcze zwycięstwo Johna F. Kennedy’ego stało się przełomem w amerykańskiej mentalności.
Słów kilka o pamięci Brytyjczyków o Great War po II wojnie światowej do czasów współczesnych
Halina Parafianowicz
Ogromne straty i traumatyczne doświadczenia związane z Great War pozostawiły trwały ślad w życiu milionów Brytyjczyków i ich rodzin. Budowa pomników, cmentarzy wojennych i rytuały rocznicowe upamiętniające poległych w dużej mierze kształtowały pamięć o I wojnie światowej, szczególnie żywą po zakończeniu wojny i w latach międzywojennych. Artykuł niniejszy jest próbą spojrzenia na pamięć Brytyjczyków o Great War po doświadczeniach II wojny światowej i współcześnie, z okazji setnej rocznicy I wojny światowej. Postrzeganie Great War oraz kreowanie pamięci zbiorowej o niej ulegały znacznym przemianom w kolejnych dekadach po 1945 r. Szczególnie aktywną rolę w podtrzymywaniu pamięci o I wojnie światowej odegrali weterani i ich rodziny. Oral history, programy telewizyjne, wywiady z udziałem ostatnich weteranów, uczestników i świadków wojny wpłynęły na zwiększone zainteresowanie Great War w latach osiemdziesiątych XX w. i kolejnych dekadach. Uroczystości setnej rocznicy I wojny światowej, obchodzone w latach 2014–2018, liczne inicjatywy i sposoby upamiętniania wydarzeń sprzed wieku, odegrały ważną rolę w upowszechnieniu popularnego obrazu I wojny światowej wśród dzisiejszych Brytyjczyków, a także podtrzymywaniu pamięci o niej kolejnych pokoleń.
Kilka uwag na temat nauczania historii
Joanna Jasitczak
Specyfika młodego pokolenia przesiąkniętego elektroniką, przyzwyczajonego do wartkiego, dynamicznego przekazu stawia przed nauczaniem historii nowe wyzwania. Niechęć do korzystania z podręczników, literatury fachowej jest coraz większa. Tym bardziej, że pojawiła się alternatywa w postaci materiałów publikowanych na portalach społecznościowych, platformach streamingowych. Uczniowie coraz chętniej sięgają po tego typu rozwiązania. To zjawisko będzie eskalować. Nauka przez Internet budzi jednak obawy i kontrowersje. Główne zagrożenie dotyczy braku kontroli nad publikowanymi treściami, co podaje w wątpliwość ich wartości merytoryczne. Można z jednej strony protestować wobec takiego stanu rzeczy, z drugiej można Internet wykorzystać jako klucz do zainteresowania młodzieży szkolnej tematami naukowymi w przystępny sposób. Tym samym sprawić, by uczeń zechciał zgłębić temat. Wymaga to jednak od pedagoga pewnego nakładu pracy, jak i wysiłku związanego z koniecznością zaznajomienia się z terra incognita pod postacią środowiska social mediowego. Celem takiego działania jest możliwość rekomendowania uczniom materiałów godnych uwagi oraz przestrzegania przed publikacjami o wątpliwej wartości poznawczej.
Komentarze
Ten post dostępny jest także w języku: angielski
