Słowo od autorki – Poszukiwanie tożsamości w kraju (nie)pamięci
Opublikowano: 30 June 2022
Poszukiwanie tożsamości w kraju (nie)pamięci. O dokumentalnej twórczości Ruth Beckermann to pierwsza publikacja na polskim rynku w całości poświęcona filmom austriacko-żydowskiej reżyserki Ruth Beckermann. Beckermann pozostaje autorką w Polsce mało znaną. Sytuacja w nieznacznym stopniu zmieniła się w roku 2018, kiedy na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie zdobyła ona nagrodę za Walc Waldheima. Wyróżniony dokument pokazano w ramach 14. edycji Festiwalu Filmowego Millennium Docs Against Gravity w Warszawie. Było to dla mnie pierwsze spotkanie z twórczością Beckermann, które zainspirowało mnie do naukowej refleksji o jej filmach. W 2020 roku obroniłam pracę magisterską poświęconą właśnie Beckermann, za którą otrzymałam nagrodę ambasady Austrii. Praca ta stanowiła bazę do napisania książki wydanej przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Publikacja ta pokazuje, jak filmowa twórczość stała się dla Beckermann formą poszukiwania własnej tożsamości jako Żydówki wychowanej i mieszkającej w powojennej Austrii – kraju, który niechętnie rozliczał się ze swojej przeszłości. Dyskurs publiczny po wojnie zdominował tzw. mit pierwszej ofiary Hitlera. Ponadto wciąż bardzo silne były nastroje antysemickie, co pokazała afera Waldheima pod koniec lat 80. Był to moment niezwykle ważny dla samej Beckermann. To właśnie ona stała się jedną z tych osób, które zachęcały mieszkających w Austrii Żydów i Żydówki do otwartej krytyki wobec tamtejszej polityki pamięci. Zaangażowanie w austriackie debaty i spory o pamięć reżyserka łączy z refleksją na temat własnej tożsamości i przynależności. To bardzo intymne pytanie stanowi – obok zagadnień związanych z pamięcią – ważny filar jej twórczości.
Książka nie jest analizą wszystkich dzieł Beckermann, lecz skupia się na tych, które ukazują Austrię oraz jej mieszkańców. Dlatego czytelnik może zapoznać się z austriackim kontekstem kulturowym, historycznym oraz politycznym, który ukształtował reżyserkę. Jej dzieła zostały opisane w odniesieniu do tradycji artystów nazywanych Nestbeschmutzerami, czyli „kalającymi własne gniazdo”. Podobnie określany był skandalista Thomas Bernhard czy obecnie noblistka Elfriede Jelinek.
Najnowszy film Beckermann, Mutzenbacher, miał premierę na tegorocznym Berlinale, na krótko przed publikacją tej książki. Za swoje dzieło reżyserka otrzymała główną nagrodę w sekcji Encounters. Potwierdza to, że twórczość Beckermann budzi coraz większe zainteresowanie na świecie.
Komentarze
Ten post dostępny jest także w języku: Polish
